«ورزشگاه ها مشتی از خروار جامعه است»؛ این نگاه گروهی از جامعه شناسان ورزشی درباره دلایل بروز خشونت در ورزشگاه ها است که با حضور زنان می توان آن را تا حد قابل توجهی کنترل کرد.
درگیری و زد و خوردهایی که در چند مسابقه فوتبال لیگ برتر در هفته های گذشته رخ داد، دوباره باعث داغ شدن مباحث مربوط به چالش های رفتاری و اوباش گری در میان برخی تماشاچیان شد. یکی از مهمترین عواملی که رسانه ها و ناظران به آن پرداختند نقش لیدرها در شکل گرفتن حواشی و تشدید آن به صورت درگیری میان تماشاچیان و طرح برخی شعارهای قومیتی و سیاسی بود. اما آیا این اتفاقات را می توان معلول رفتار چند لیدر در تیم های فوتبال یا حاصل پخش شدن چند کلیپ در فضای مجازی دانست؟ ریشه درگیری میان تماشاچیان و خشونت جاری در ورزشگاه ها چیست و چرا با گذشت سال ها، همچنان شاهد درگیری و خشونت در ورزشگاه های کشور هستیم؟
اداره کل پژوهش و بررسی های خبری خبرگزاری جمهوری اسلامی به منظور «بررسی خشونت در ورزشگاه های فوتبال»، میزگردی را با حضور کارشناسان و استادان حوزه آسیب شناسی اجتماعی و جامعه شناسی ورزش برگزار کرد.
در این میزگرد «بهرام بیات» مدرس دانشگاه و آسیب شناس اجتماعی و همچنین «رضا شجیع» و «داروین صبوری» از جمله مدرسان دانشگاه و جامعه شناسان ورزش حضور یافتند تا دیدگاه های خود را در این رابطه بیان دارند.
** بار هیجانات تخلیه نشده بر دوش ورزشگاه ها افتاده است
بیات ضمن تاکید بر این نکته که نباید تصور کرد ما در وقایع ورزشگاه ها با بحران روبرو هستیم؛ بیان داشت که بروز این رفتارهای خشن به عوامل متعددی باز می گردد. عامل اول ذات فوتبال است که در خود نوعی از خشونت و رقابت را به صورت نهفته دارد. عامل دوم وجود برخی مشکلات ساختاری است که باعث می شود تا این رفتارهای خشن در ورزشگاه ها شکل بگیرند و عامل سوم، ابعاد روانشناختی و نیاز جوانان به تخلیه هیجانات در ورزشگاه ها است. در واقع فوتبال تبدیل به یک بهانه شده است تا افراد هیجانات خود را به این بهانه تخلیه کنند.
بهرام بیات معتقد است نباید این تصور را داشت که چنین اتفاقاتی تنها در ایران رخ می دهد. تنش در ورزشگاه ها در حین برگزاری بازی های فوتبال یا درگیری هواداران تیمهای مختلف پس از پایان مسابقات، در همه جای جهان دیده می شود. فوتبال یک دماسنج است و نشان می دهد در جامعه چه می گذرد و چه تنش هایی وجود دارد. در عین حال نسبت به دهه های قبل، خشونتِ پس از مسابقات فوتبال در ایران، به شدت کاهش یافته و این خود بسیار قابل توجه است.
** ورزشگاه ها؛ عرصه بروز تنش های جامعه
صبوری نیز معتقد است مسائلی که در ورزشگاه های ما رخ می دهد بسیار طبیعی است. وی البته با استدلالی دیگر اظهار کرد: اگر ما امروز سکوهای خیلی امن و با اخلاق و مودب داشتیم، باید جلسه خیلی فوری می گذاشتیم که چرا محیط ورزشگاه شبیه جامعه ما نیست. همیشه گفته شده ما بهترین تماشاگران جهان را داریم، اما اینطور نیست. مدیران ورزشی ما هم به جای قبول واقعیت، از اصطلاح تماشاگرنما استفاده می کنند.
وی افزود: افزایش تنش و خشونت در ورزشگاه ها ناشی از این مسئله است که ما میدان های دیگری که می توان در آن هیجانات را بروز داد بسته ایم و بدین ترتیب ورزشگاه تبدیل به تنها میدانی شده که می توان در آن هیجانات و تنش ها نهفته در جامعه را بروز داد. وقتی اجازه داده نمی شود که تنش ها به صورت قانونمند و نظام مند خود را بروز دهند، این تنش ها روی هم انباشت شده و در ورزشگاهها و به صورت انفجاری خود را نشان می دهند.
به گفته این جامعه شناس تاکنون ستاره های ورزشی ما اجازه نیافته اند بتوانند جایگاه واقعی خود را پیدا کرده و به عنوان شخصیت هایی تاثیرگذار اثرات مثبتی برای جامعه داشته باشند. صبوری تاکید کرد که حضور بانوان می تواند باعث شود فضای ورزشگاه ها آرامتر شود. نمی توان انتظار داشت بخش بزرگی از زنان تحصیل کنند، کار کنند و وارد بخش های مختلف جامعه شوند اما اجازه ورود به ورزشگاهها را نداشته باشند. این یک تاخیر اجتماعی است.
** توزین اراده تغییر برای مدیریت ورزش
به گفته شجیع ورزش فوتبال در جهان، از زمان شکل گیری تا به امروز، پنج دوره مختلف را پشت سر گذاشته و به نوعی بلوغ رسیده است اما این ورزش در ایران، در برخی بخش ها و به ویژه در بخش های زیرساختی و مدیریتی هنوز در مرحله ابتدایی به سر می برد. شجیع با انتقاد از وضعیت زیرساختی ورزشگاه ها، تاکید می کند که اغلب ورزشگاه ها در ایران بسیار قدیمی و غیراستاندارد بوده و معماری ورزشگاه ها خود یکی از عوامل تنش و فشار روانی روی تماشاگران به شمار می رود.
وی با اشاره به ضرورت واکاوی تجارب بحران ها و حوادث بزرگ در ورزشگاه های جهان همچون حادثه «هیلزبورو» و بررسی دلایل بروز این فجایع و نیز اقتضائات طراحی راهکارهای مختلف به منظور مدیریت ورزشگاه ها گفت: نیازی نیست ما دوباره چرخ را اختراع کنیم بلکه می توان از تجارب مدیریتی کشورهای مختلف استفاده و راهکارهای مختلفی برای مدیریت تنشها در محیط ورزشگاهها طراحی کرد. خشونت در ورزشگاه ها در جهان یک سیر تاریخی داشته است و جهان برای آن طرح و برنامه های مفصلی چیده است. ما باید از تجربیات جهان استفاده کنیم. نباید صبر کنیم تا یک فاجعه رخ دهد و سپس اقدام کنیم. در مدیریت ورزش ما هیچ اراده ای برای تغییر وجود ندارد. ما باید به سمت مداخله ای جدی برای مدیریت ورزشگاه های برویم. مدیریت ورزشگاه های ما همچنان سنتی است و ما حتی در امور ساده ای همچون بلیت فروشی نیز همچنان دچار مشکل هستیم.
شجیع ادامه داد: در سی سال گذشته ما یک نقشه ثابت برای ساخت ورزشگاه ها داشته ایم و هیچ توجهی به مسائل بومی و فرهنگی نکرده ایم. ما نباید به مسائل زیرساختی بی توجه باشیم. ما در الفبای مدیریت ورزش گیر کرده ایم. دلیل آن این است که مدیریت ورزش در ایران مدیریت واحدی نیست. امروز مدیری در ورزش ما موفق است که ریش سفیدی بلد باشد! یک مدیر تکنوکرات تحصیل کرده به هیچ وجه موفق نمی شود. امروزه ورزشگاه ها تبدیل به جایی شده اند که فرد می تواند هرگونه که دلش میخواهد هیجانات و خشم خود را در آن تخلیه کند. شیجع معتقد است که حضور بانوان و خانواده ها می تواند این ارجاع معنایی را به شکل مناسبی دستکاری کرده و باعث بهبود فضای ورزشگاه ها در کشور شود. در عین حال حضور بانوان می تواند باعث شود تا مسئولین به فکر وادار شده و به صورتی جدی تر برای بهبود شرایط ورزشگاهها اقدام نمایند.
منبع: ایرنا
