ازدواج یکی از مهم ترین رخدادهای زندگی هر فردی می باشد. تشکیل خانواده از نظر مذهبی، جامعه شناسی و فطری یکی از نیازهای اساسی بشر بوده و نه تنها برای زن و شوهر، بلکه برای نسل های بعد نیز سرنوشت ساز است که می بایست بر پایه و اساسی مستحکم بنا شود، پس ضرورت وجود کانال هایی برای اطلاع رسانی و آموزش سنجیده و متناسب با نیاز جوانان به خصوص در امر ازدواج و در حیطه های گوناگون از جمله بهداشت باروری، تنظیم خانواده، بیماری های مادرزادی و … که زوجین در مراحل مختلف ازدواج با آن مواجه خواهند شد، احساس می شود در این راستا مشاوره قبل از ازدواج، از سهم بسزایی برخوردار می باشد.
همه موجودات زنده از آغاز تولد تا مرگ مراحلی را پشت سر می گذارند آدمی نیز چون سایر موجودات از این قاعده جدا نیست. آدمی موجودی است که همواره در حال تغییر و تحول است و همان گونه که بر آموخته هایش افزوده می شود، نیازها و توانمندی هایش نیز دستخوش تغییر می گردد. یکی از نیازهای اصلی انسان، نیاز به داشتن همسر یا جفت گزینی است.
در حقیقت ازدواج عبارت است از فرآیند علاقه مندی، کشش جسمی، جنسی، روانی و به دنبال آن، فراهم سازی شرایط اقتصادی، اجتماعی، علمی، شغلی، خانه داری و شخصی در جنس مخالف جهت ایجاد یک زندگی مشترک توأم با تفاهم، صمیمیت، پویایی، زایندگی و هدفمند. در این راستا بیشترین تأثیرات را مذهب، اعتقاد و دین دو طرف دارد. ازدواج پایه گذاری برای ایجاد خانواده و خانواده واحد متشکله جامعه است.
سلامت و سعادت جامعه در گرو پایه گذاری صحیح سنگ این بنا و مراقبت های جامع جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی از آن است. به همین دلیل ازدواج بایستی بر پایه و اصول اساسی صورت پذیرد تا موجب رشد و شکوفایی زوجین گردد و بهداشت روانی خانواده و جامعه را فراهم سازد. اولین قدم در رسیدن به خوشبختی شناخت هدف ازدواج توسط دختر و پسر در آستانه ازدواج می باشد. از مهم ترین اهداف ازدواج می توان به آرامش و سکون، تکامل و رشد معنوی، تأمین نیازهای جسمی و روانی و عاطفی زن و مرد اشاره کرد. برای رسیدن به این اهداف دختر و پسر بایستی دانش و مهارت کافی را برای تشکیل خانواده و ازدواج داشته باشند.
مشاوره قبل از ازدواج، عملکردی است هماهنگ و کلی که تمام اطلاعات در زمینه های متعدد را یک جا به زن و مرد می دهد و یکی از مفید ترین و ضروری ترین مشورت ها در زندگی می باشد زیرا به انسان کمک می کند تا مناسب ترین همسر را برگزیده و دین و اعتقاد خود را نه تنها حفظ، بلکه تکمیل و مستحکم تر کرده و با تفاهم و همدلی بر تلاش خود بیفزاید تا در خانه احساس رضایت کرده، فرزندان سالم و صالح تربیت کند.
قالب کلی بررسی های طبی قبل از ازدواج در دنیا شامل گرفتن تاریخچه بیماری های ارثی در خانواده و فامیل، مشکلات روانی، انجام معاینات فیزیکی شامل قد و وزن و فشار خون و بررسی صفات ثانویه جنسی در مردان و زنان است. انجام آزمایش های خون شامل شمارش کامل خون، تست های عملکرد کلیوی و بررسی از نظر ویروس هپاتیت B، ایمنی به سرخچه، هموگلوبینوپاتی ها، بیماری های کبدی، تست های آزمایشگاهی برای سیفلیس، گنوکوک و گاهی تریکوموناس و کلامیدیا براساس تکنولوژی در دسترس در نقاط مختلف دنیا انجام می شود. گاهی رادیوگرافی قفسه سینه و سونوگرافی شکم و مشاوره و تست داوطلبانه ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) نیز انجام می شود که این اقدامات به عنوان جزئی از مشاوره قبل از ازدواج انجام می پذیرد.
از نظر روان شناسانه مشاوره به ساده سازی و تسهیل رشد شخصیت افراد کمک می کند و بین نقش های مختلف پل می سازد. به این صورت که به فرد کمک می کند تا مجموعه ای از رفتارهای مناسب را کسب نموده و بتواند با تقاضاها و انتظارات نقش جدید سازگار گردد.
مشاوره را می توان برخورد دوجانبه مشاور و مراجع دانست که در یک وضعیت حرفه ای و برای ایجاد تغییراتی در رفتار مراجع صورت می پذیرد. هدف از مشاوره کمک به مراجع است که از خود و طریقه تأثیر خویش بر محیط آگاه شود و اهداف قابل وصولی را برای آینده خود در نظر گیرد.
فواید مشاوره ازدواج بطور کلی بقرار است:
۱) دادن آگاهی و اطلاعات همه جانبه در میان جوانان در هر رشته تحصیلی، به طوری که افراد خود را به اطلاعات علمی و تحقیق مشغول کرده و ظاهراً از کسب اطلاعات جدید و فراگیر خود را بی نیاز احساس کنند خصوصاً افرادی که از دو حیطه پزشکی و روان شناسی دور هستند.
۲) استفاده از بالاترین دانش در ابعاد روان شناسی، جامعه شناسی، فرهنگی و انسان شناسی که توسط روان شناس، روان پرستار و روان پزشک بکار گرفته می شود یعنی انتخاب بر اساس علم خواهد بود.
۳) وجود فرد ثالثی که هیچ نفعی جز حق مشاوره که پاسخ مثبت یا منفی آن را دریافت می کند ندارد، می تواند واقع بینی قضیه را بیشتر کند. فرد ثالث تخیلات و رؤیاهای عاشقانه و عاطفی را حذف می کند و به واقعیات بی پرده ای که می بیند، می پردازد.
۴) نظرات خانواده طرفین، قدرت تحمیل نخواهند داشت.
۵) تمام مراحل و متغییرها نمره می گیرند و بررسی می شوند و دیدگاه های روانکاوانه در مورد مشکلات شخصیتی مورد بررسی قرار می گیرد.
۶) احتمال دروغ گفتن پسر یا دختر کشف شده و عشق های دروغین آشکار می شود.
۷) مراحل درست و علمی ازدواج به آن ها آموزش داده می شود.
۸) تمام بیماری های روانی احتمالی در دو طرف شناسایی و تشخیص داده شده و به طرف شناسانده می شود.
۹) بیماری های جسمی مخفی و نامکشوف بررسی و شناسایی می شود.
۱۰) تطابق شخصیتی، تطابق پزشکی، تطابق اخلاقی و عاطفی مورد بررسی قرار می گیرد.
۱۱) سوابق کل خانوادگی طرفین بررسی می شود(از نظر بیماری های جسمی و روحی در خانواده ها)
۱۲) تطابق سنی و هوش بررسی می شود.
۱۳) تطابق جنسی از بابت میل، رفتار و هماهنگی.
۱۴) بهبود وضعیت نسل های آینده و حذف عقب ماندگی که مانع رشد جسمی روانی و اخلاقی هستند، حیطه هایی که می توان در آن رابطه اطلاعاتی را در قالب انجام مشاوره قبل از ازدواج به زوجین ارائه کرد شامل: روابط جنسی، بهداشت باروری، بیماری های مادرزادی، تنظیم خانواده، پیشگیری از سرطان های شایع در زنان و مردان، روابط با همسر (بهداشت روانی)، قوانین اسلامی و حقوقی می باشند.
