#صنعت #اقتصاد #دانستنی #بیشتر_بدانیم
به مناسبت «روز صنعت و معدن (دهم تیر ماه ) »به بررسی نقش صنعت در اقتصاد ایران می پردازیم.
منظور از «صنعت» همان تولیدات کارخانه‌ای است که گسترش آن ها تحولات انقلاب صنعتی در کشورهای پیشرفته امروزی را رقم زد. همانگونه که می‌دانیم در مطالعات اقتصادی ۳ بخش تولیدی کشاورزی، صنعت و خدمات را از هم مجزا می‌کنند.
با این وصف در کشورهایی که تولیدات یک یا ۲ زیربخش به حدی زیاد باشد که نه‌تنها از بخش مادر پیشی گرفته، بلکه کل تولید ملی را هم تحت‌تأثیر قرار داده‌اند، تقسیمات بخش‌های اقتصادی بیشتر خواهد شد. به همین دلیل اقتصاد ایران را به جای ۳بخش به ۴ بخش کشاورزی، صنعت، خدمات و نفت تقسیم کرده‌اند. حال اگر از زاویه تاریخی روند تحولات اقتصادی در کشورهای توسعه‌یافته امروزی را مرور کنیم، تحولات اقتصادی در ۳ بخش آن روندی تکاملی داشته است. قبل از انقلاب صنعتی، فعالیت غالب در همه جوامع به‌طور عمده در بخش کشاورزی و دامداری متمرکز بوده است. با تحولاتی که از بعد از قرون وسطی در اروپا رخ داد و نمود آن در قرن ۱۸ میلادی با گسترش کارخانه‌ها به انقلاب صنعتی معروف شد، بخش صنعت در جوامع پیشرفته کنونی محور رشد اقتصادی کشورها قرار گرفت. بخش صنعت در این جوامع نه‌تنها رشد کرد بلکه موجب تحرک و رشد بخش کشاورزی نیز شد. روند سهم شاغلان در ۳ بخش اقتصادی هم به گونه‌ای بود که با ورود فناوری و ابزارآلات صنعتی به بخش کشاورزی، کم‌کم سهم شاغلان بخش صنعت از سهم شاغلان بخش کشاورزی پیشی گرفت. تداوم پیشرفت‌های علمی و به تبع آن فناوریک، موجب شد که همین تحولات و جابه‌جایی‌ها بین بخش صنعت و بخش خدمات اتفاق بیفتد. یعنی با پیشرفت‌های فناوریک، صنایع کارخانه‌ای به سمت اتومات شدن پیش رفتند. این امر موجب شد تا نیروهای انسانی فراوانی که فناوری و ربات‌ها جای آن ها را پر کرده بود، آزاد شده و به بخش خدمات انتقال یابند. نتیجه آن که امروز بیشترین تراکم نیروی کار (بیش از ۷۰ درصد) کشورهای پیشرفته در بخش خدمات و کمترین آن (کمتر از ۵ درصد) در بخش کشاورزی مشغول به کار هستند. همین وضعیت در زمینه سهم ارزش‌افزوده بخش‌های اقتصادی از تولید ملی نیز وجود دارد. درواقع، سهم نیروی کار از شاغلان کشور و سهم ارزش افزوده از تولید ملی بخش‌های اقتصادی، امروز یکی از ملاک‌های تشخیص توسعه‌یافتگی یا عقب‌ماندگی کشورهاست. به عبارت دیگر، کشورهای توسعه‌یافته به دلیل برخورداری از فناوری‌های پیشرفته، بخش عظیمی از نیروی‌کار خود را از بخش‌های کشاورزی و صنعت آزاد کرده و در بخش خدمات به‌کار گرفته‌اند. این بدان معنا نیست که تولیدات این ۲ بخش نیز کم شده باشد بلکه با وجود فناوری‌های پیشرفته در ۲ بخش کشاورزی و صنعت، از تولید کالاهای موردنیاز برای نیازهای داخلی یا برای صادرات کاسته نشده است. به همین دلیل در بسیاری موارد می‌توان درجه توسعه‌یافتگی جوامع را از سهم نیروی کار و سهم ارزش‌افزوده به ترتیب از شاغلان و تولید ملی یک کشور تشخیص داد. هرچه سهم شاغلان و ارزش افزوده بخش خدمات از شاغلان و تولید ملی بیشتر باشد کشور توسعه‌یافته‌تر است و در مقابل هر چه سهم شاغلان و ارزش‌افزوده بخش کشاورزی از کل شاغلان و تولید ملی بیشتر باشد کشور عقب‌مانده‌تر است.
