بازار سنتی تبریز یکی از نمونه های منحصر به فرد از لحاظ معماری بوده ، بزرگ ترین بازار مسقف جهان است. بازار تبریز خاطرات ناگفته فراوانی در دل خود دارد و کوچه پس کوچه های پیچ در پیچ آن، آشنای هر کودک و پیر تبریزی است. مجموعه بازارتبریز که قدمت آن به قرن چهارم هجری- قمری می رسد، به عنوان یکی از زیباترین و بزرگ ترین بازارهای به هم پیوسته، گواهی زنده بر اصالت تجارت و معماری در مشرق زمین است.
سبک معماری، آرایش مغازه ها، تیمچه ها، کاروانسراها، دالان ها، راسته ها، انواع مشاغل و وجود تعدادی مدرسه و مسجد که پیشینه تاریخی دارند، بازار تبریز را نمونه عالی یک محیط تجاری و معماری اسلامی و شرقی کرده است.
جایگاه و اهمیت تبریز در تجارت و کسب و کار، ایجاب می کرد بازاری بزرگ و مراکزی برای مبادله، فروش و انبار کالاهای شرقی و غربی به وجود آید که این امر در طول تاریخ تحقق پیدا کرد. در طول تاریخ، بازار تبریز همواره مورد توجه جهانگردان ایرانی، عرب و اروپایی بوده و افرادی همچون مقدسی، یاقوت حموی، زکریا محمود قزوینی ، ابن بطوطه، حمدالله مستوفی، اولیا چلبی، مارکوپولو، اودریک، کلاویخو، جان کارت رانت، کنتارینی، تاورنیه، شاردن، پیر ژوبر، فردریک ریچاردز و دورتی اسمیت درباره آن مطالب ارزنده ای بیان کرده اند. با توجه به فراوانی سراها و تیمچه های بازار تبریز به معرفی برخی از آن ها می پردازیم:
● بازار امیر
از زیباترین و مهم ترین بازارهای تبریز، بازار، کاروان سرا و تیمچه امیر می باشد که در زمان حاضر از مراکز اصلی تجارت و صادرات فرش و بورس طلا و جواهرات و منسوجات است. بانی این بازار میرزامحمدخان امیرنظام زنگنه بوده و تاریخ بنای آن ۱۲۵۵ هجری – قمری است. در بازار امیر از ۱۱۲مغازه دایر، ۱۰۲مغازه به زرگری و جواهرفروشی، هشت مغازه به بزازی و فروش پارچه، یک مغازه به آیینه فروشی و یک مغازه به عطر فروشی اشتغال دارند.
● تیمچه مظفریه
معروف ترین بخش بازار تبریز، تیمچه مظفریه است که در زمان ولیعهدی مظفرالدین میرزای قاجار به سال ۱۳۰۵هجری – قمری، ساختمان بسیار دیدنی آن به اتمام رسیده است. بانی این بازار بزرگ حاج شیخ محمد جعفر قزوینی از بازرگانان نیکوکار و کاردان تبریز است. هم اکنون تیمچه مظفریه یکی از مراکز عمده تجارت فرش آذربایجان و مرکز صادرات قالی این خطه و ایران بوده و از شهرت جهانی برخوردار است. بازار مظفریه تبریز دو طبقه است که هر طبقه آن ۲۶حجره فرش فروشی را در خود جای داده است.
● راسته بازار
شاید بزرگ ترین و کامل ترین بازار تبریز از نظر تنوع اصناف و اجناس، راسته بازار باشد که در آن سرای حاج حسین میانه،حاج سیدحسین کهنه، سرای کمپانی، سرای خان،سرای دودری میانه، دودری مدقالچی، سرای کچه چیلر، سرای درعباسی، سرای میرزاجلیل، تیمچه حاج شیخ اول، حاج شیخ دوم و سوم، تیمچه حاج صفرعلی و جعفریه قرار دارد. همچنین در این بازار، تیمچه های خرازی لر، قیزبسدی، مقبره، کفاشان، سراجان، کلاهدوزان، پنبه فروشان، دله زن و بازار شریف العلما قرار دارد.
● بازار شیشه گرخانه
از مهم ترین و ثروتمندترین بازارهای تبریز، بازار شیشه گرخانه است که در بین خیابان تربیت و خیابان شهدا قرار گرفته است. در گذشته، این بازار محل تولید و فروش انواع شیشه و بلور بوده است، اما امروز اثری از این صنف در آن دیده نمی شود.
● دالان های بازار تبریز
خونی، خان، میانه،شازده زرگ، شعر بافان، میرزا محمد، امیرآقا، حاج شیخ، حاج ابوالقاسم و حاج رحیم از دالان های معروف بازار تبریز هستند. مجموعه بازار تبریز دارای ۲۰راسته و بازار، ۳۵سرا، ۲۵تیمچه، ۱۱دالان و حدود پنج هزار و ۵۰۰مغازه و ۴۰نوع صنف می باشد. بازار تبریز تنها محلی است که درآن تجارت، مذهب، فرهنگ و عوامل اجتماعی به هم پیوسته است. استانداری و میراث فرهنگی و گردشگری آذربایجان شرقی اخیرا تلاش می کنند تا این بازار تاریخی را در یونسکو به ثبت برسانند و برای این هدف اقدامات مؤثری، صورت گرفته است.
منبع : https://vista.ir
