رحیم بنا مولایی در گفت وگو با«رسانه مسئولیت اجتماعی»:
مسئولیت اجتماعی شرکتی یا مسئولیت اجتماعی سازمان‌ها از جستارهای «اخلاق کسب و کار» است که به نقش شرکتها درحوزه اجتماع می‌پردازد. مسئولیت اجتماعی شرکتی مجموعه وظایف و تعهداتی است که شرکت بایستی در جهت حفظ، مراقبت و کمک به جامعه‌ای که در آن فعالیت می‌کند، انجام دهد.مسئولیت اجتماعی شرکتها در پیوند با مسئولیت شرکت در برابر جامعه، انسان‌ها، و محیطی است که شرکت در آن فعالیت می‌کند و این مسئولیت از جستارهای اقتصادی و مالی فراتر می‌رود. مسئولیت اجتماعی شرکت در تعریفی روشن‌تر این گونه تعریف شده‌است: «مسئولیت اجتماعی شرکت فعالیت‌هایی است که پیش برنده سود و منفعت اجتماعی بوده و فراتر از منافع سازمان و آن چیزی است که قانون بایسته می‌دارد». به همین دلیل و برای تحلیل و بررسی این موضوع«رسانه مسئولیت اجتماعی با رحیم بنامولایی رئیس سابق اتاق بازرگانی استان البرز گفت وگو کرده که در ادامه ماحصل این گفتگو را می خوانید.
*مسئولیت اجتماعی چه نقشی در بالا رفتن کیفیت کارکرد شرکت هاو بنگاه های اقتصادی دارد؟
در مرحله نخست باید مسئولیت اجتماعی و اهداف آن را تعریف کنیم. اگر از منظر آموزه های دینی به این مقوله نگاه کنیم مسئولیت اجتماعی به معنای این است که هر کسی در هر جایی مسئولیتی را قبول کرد باید به بهترین نحو آن را انجام بدهد.به همین دلیل مفهومی که همواره باید در کنار مسئولیت اجتماعی قرار داشته باشد اخلاق است.اگر در یک جامعه اخلاق وجود نداشته باشد به صورت طبیعی مسئولیت اجتماعی وجود نخواهد داشت.این در حالی است که در امروز در جامعه ایران و در بین مسئولان هیچ چیز در سرجای خود قرار ندارد.این آفت نیز توسط مدیران ما به وجود آمده است.مدیریت در ایران قائم به فرد است و در چنین شرایطی مسئولیت به افراد زیرمجموعه تفویض نمی شود. در نتیجه مسئولیت پذیری و مسئولیت اجتماعی در جامعه رشد پیدا نمی کند.امروز در کشور سرانه مصرف وجود ندارد. اگر سرانه مصرف وجود داشت نباید سرمایه های مردم را هدر بدهیم.به دلیل این بی برنامگی ها برخی از تولید کنندگان ما تا چهار برابر تولید می کنند که در نهایت نیز روی دست آنها باقی مانده است.به همین دلیل برنامه ها مبتنی بر مسئولیت پذیری نیست و مدیران تنها به دنبال رفع تکلیف هستند.امروز دولت ها تنها به دنبال مشغول کردن مردم و سرکار گذاشتن آنها هستند.در چنین شرایطی پیشرفت و توسعه رخ نمی دهد. توسعه نیازمند مسئولیت پذیری در عرصه های مختلف است.
*چرا مسئولیت پذیری در بین مدیران جامعه پایین است و این مسأله چه تأثیری در کاهش مسئولیت اجتماعی دارد؟
نگاه جزیره ی در دولت ها باعث شده مسئولیت پذیری به حداقل برسد.در شرایط کنونی در حدود پانزده میلیون تحصیل کرده بیکار در جامعه وجود دارد که اغلب آنها تحصیلاتی از لیسانس به بالاتر دارند.بسیاری از تحصیل کردگان شاغل ما نیز در زمینه های غیر مرتبط فعالیت می کنند. این در حالی است که اگر برنامه ریزی صحیحی می گرفت براساس نیازهای کشور نیروی تحصیل کرده تربیت می کردیم.نکته مهم این در شرایط کنونی هیچ چیز در جای خود قرار ندارد و افراد دارای مهارت های کافی نیستند. با این وجود تلاش می کنند در همه امور دخالت کنند.این رویکرد که همه خود را در مسائل مختلف صاحب نظر می دانند اشتباه است. به عنوان مثال شهرداری ها در همه نقاط کشور برای کسب درآمد بیشتر مغازه های تجاری ساخته اند. این در حالی است که اغلب آنها سرنوشت نامعلومی پیدا کرده و کارکرد خود را از دست داده است.به همین دلیل نیز سرمایه های جامعه را هدر داده اند.این در حالی است که هر کدام از این سرمایه ها می توانست در بخش تولید مورد استفاده قرار بگیرد.پول مردم باید برای مردم هزینه شود نه اینکه برای اموری مورد استفاده شود که به سود مردم نباشد.مسئولیت اجتماعی ایجاب می کند مدیران جامعه برنامه ریزی داشته باشند و عنوان کنند در طول ده سال آینده قرار است از نقطه کنونی به چه نقطه ای برسیم.هنگامی که مسئولان جامعه به صورت جزیره ای عمل می کنند و برنامه ریزی بلند مدت مدون و دقیق وجود ندارد وضعیت به همین صورت خواهد بود.سازمان های مختلف قصد ندارند با هم کار کنند و تنها به منافع خود فکر می کنند.
*برای نظم دهی به این وضعیت و هماهنگی بین سازمان ها چه باید کرد؟آیا مسئولیت اجتماعی می تواند حلقه واصل سازمان ها باشد؟
مسئولیت اجتماعی بیانگر این است که سازمان ها و نهادهای مختلف در زمینه های مختلف برای حل مشکل مردم برنامه ارائه کنند. اینکه مسئولان تنها کلنگ می زنند و به صورت نمایشی مراسم افتتاح برگزار می کنند مشکلی را حل نمی کند.از سوی دیگر نظارتی نیز براساس برنامه صورت نمی گیرد.سوال اینجاست که دولت و مجلس و قوه قضائیه چند درصد از سند چشم انداز را اجرا کرده اند.به هر حال روزی بیماری کرونا پایان پیدا می کند. آیا ما زیرساخت های مناسبی برای جذب توریست فراهم کرده ایم؟ این در حالی است که ترکیه از راه جذب توریست درآمدهای هنگفتی به دست می آورد.شعار ما تبدیل کردن اقتصاد متکی به نفت به اقتصاد غیر نفتی بوده است. این در حالی است که هیچ کدام از دولتمردان در این زمینه همکاری لازم نکردند.در هیچ کجای جهان نرخ ارز دو نرخی یا چند نرخی نیست. این در حالی است که چند نرخی شدن ارز در ایران سبب توسعه فساد در جامعه شده است.امروز تولیدکنندگان ما با چالش های متعددی مواجه هستند. تولیدکنندگان در ایران تنها پنجاه درصد هزینه های خود را از مصرف کننده دریافت می کند و پنجاه درصد دیگر درگیر سیستم توزیع می شود.این وضعیت نشان می دهد که استراتژی مدیران اقتصادی حمایت از تولید نیست و بلکه حمایت از دلالی است.یکی دیگر از رویکرد های مرتبط با مسئولیت اجتماعی این است که ما بتوانیم با دیپلماسی صحیح برای خود وابسته اقتصادی ایجاد کنیم.این در حالی است که در این زمینه نیز موفق نبوده ایم.
*راهکار شما برای تحقق مسئولیت اجتماعی در چنین شرایطی چیست؟
خرد جمعی و داشتن اتاق فکر یکی از مهم ترین راه حل ها در این زمینه است.نسل کنونی جامعه که جوان است باید سرمایه ملی ما تلقی شود و در باروری و تعالی آنها تلاش کنیم.امروز اقتصاد چین در حال تسلط بر بازارهای جهانی است. این اتفاق تصادفی رخ نداده و بلکه نشان دهنده برنامه ریزی های بلند مدت مسئولان این کشور است. این در حالی است که در ایران مسئولان تنها شعار می دهند.با شعار دادن که نمی توان مسئولیت اجتماعی ایجاد کرد. کسب و کار و اصول آن باید از دوران کودکی به فرزندان خود یاد بدهیم.در چنین شرایطی فرزندان ما دارای هدف می شوند و از همان کودکی در زمینه ای که علاقه دارند فعالیت می کنند و در آینده نیز به نتیجه خواهند رسید.کشوری که روی گنج خوابیده و ۹ درصد منابع انرژی جهان در اختیار ایران است باید در جایگاه بالاتری نسبت به آنچه امروز قرار دارد باشد.برای رسیدن به این هدف نیز باید برنامه ریزی داشته باشیم وتنها با برنامه ریزی است که می توانیم به اهداف متعالی خود دست پیدا کنیم و مشکلات کنونی مردم را حل کنیم.
