رابطه بهداشت روانی با سازگاری

بهداشت روانی به مفهوم عام خود یعنی سلامت فکر و تعادل روانی و دارا بودن خصوصیات مثبت روانی و نیز راه های دستیابی به سلامت فکر و روح که تکامل فردی و اجتماعی انسان ها با پرداختن به آن روشن می شود.

اصول بهداشت روانی:

• احترام به شخصیت خود و دیگران
• شناختن محدودیت ها در خود و دیگران
• اعتقاد به این که هر رفتاری معلول علتی است
• رفتار تابع تمامیت وجودی هر فرد است
• توجه به احتیاجات و نیازها که خود عامل محرک برای رفتارهای خاصی هستند.
• انسان تحت تاثیر و توجه محیط است.

بهداشت روانی و سازگاری

هدف اساسی بهداشت روانی پیشگیری از ابتلا به بیماری های روانی است و به سخن دیگر سیستم بهداست روانی درصدد سلامت جامعه می باشد، همچنین حفظ و ارتقای سطح سلامت از آرزوهای دیرینه بشری است و سازمان بهداشت جهانی (WHO) نیز بدین منظور تأسیس شده است تا دیدگاه جهانی بهداشت را گسترش دهد. شاید بتوان گفت که یکی از بهترین موقعیت هایی که می توان از سازگاری سخن گفت زمانی است که از سلامت روانی و بهداشت روانی گفت وگو می شود. سلامت روانی رابطه بسیار نزدیکی با سازگاری دارد و اساساً هر جا که بتوان از سازگاری مطلوب و آرمانی سخن گفت، باید سراغ سلامت روان را هم گرفت.

تعاریف سازگاری

در لغتنامه دهخدا، سازگاری ؛ موافقت در کار، حسن سلوک و در مقابل ناسازگاری؛ بدسلوکی، بدرفتاری و سازگاری نکردن معنی شده است. مک دونالد می گوید: وقتی می گوییم فردی سازگار است که پاسخ هایی که او را به تعامل با محیطش قادر می کند آموخته باشد و به طریقی قابل قبول اعضای جامعه خود رفتار کند تا نیازهایی در او ارضا شود. یک فرد در یک موقعیت اجتماعی خاص می تواند خود را به طرق زیادی با آن موقعیت تطبیق و سازگاری دهد.

روان شناسان همچنین سازگاری فرد را در برابر محیط مورد توجه قرار داده اند و خصوصیاتی از شخصیت را بهنجار می دانند که موجب سازگاری فرد با محیط خود می گردد، یعنی با دیگران در صلح و صفا زندگی کند و جایگاهی در جامعه برای خود به دست آورد، ولی بسیاری از روان شناسان دیگر معتقدند که اگر اصلاح سازگاری در معنای همنوایی با اعمال و اندیشه های دیگران اعمال شود، دیگر نمی توان توصیفی از شخصیت سالم به عمل آورد، آن ها بیشتر بر ویژگی های مثبتی مانند فردیت، آفرینندگی و شکوفایی استعدادهای بالقوه تأکید دارند.

نظریات سازگاری

به نظر کارن هورنای، رفتار بهنجار یا سازگار ریشه در مناسبات والدین و فرزندان دارد. اگر فرد، گرمی و عشق را تجربه کند، احساس امنیت می کند و به شیوه ای بهنجار رشد می کند. در واقع اگر فردی واقعاً مورد عشق واقع شود، می تواند مشکلات گوناگونی را در آینده تحمل کند. همچنین احساس ناامنی باعث می شود تا فرد متوسل به شیوه هایی شود که ناآرامی درونی خود را تضعیف و به حداقل کاهش دهد. وی سه جهت متفاوت که افراد می توانند در سازش با محیط اتخاذ کنند را مشخص کرد:

الف) رفتن به طرف مردم: قبول درمانده بودن خویش و سعی در جلب محبت دیگران.

ب) حرکت بر ضد مردم: جنگ با محیط خود که مورد تنفر اوست.

ج) دور شدن از مردم: منزوی ماندن (نه تعلق، نه جنگیدن)

این سه تیپ از اشخاص ممکن است نمونه این سه گرایش اساسی باشند: مراعات کننده دیگران، پرخاشگر، جدا مانده

راجرز معتقداست که اشخاص سازگار می توانند خودشان راهنمای دگرگونی و کمال خویش باشند و زندگیشان را بدون تأثیر رویدادهای گذشته هدایت کنند. دراین نظریه خصیصه چشم پوشی و آسان نگری بر خود نمایان است و همچنین در فراخواندن راجرز به خود بودن و در اکنون بودن، گیرایی خاصی نهفته است. نظر دیگری که راجرز ابراز داشته است، وجود گرایش فطری به سوی رشد و کمال و سلامت روان فرد است، یعنی انگیزش ذاتی در افراد برای سلامت روان وجود دارد که ما را به بینش می راند.

خصوصیات انسان سازگار

سازگاری امری نسبی است و انسان ها به درجات مختلف به سازگاری دست می یابند، اگر می توانستیم بر پایه ضوابط معتبر علمی درجات سازگاری افراد جامعه را اندا زه گیری و سپس در یک منحنی توزیع پیاده کنیم، به احتمال قوی منحنی نرمال به دست می آوردیم، به این ترتیب که در یک طرف منحنی اقلیت کوچکی بسیار ناسازگار و در طرف دیگر منحنی اقلیتی بسیار سازگار وجود خواهد داشت و در میان این دو گروه اکثریت کم و بیش سازگار قرار می گیرند، بنابراین می توان گفت که حد و مرز مشخص به طور مطلق ناسازگاری را از سازگاری جدا نمی کند. اکنون بسیاری از روان شناسان گمان می کنند که اگر اصطلاح سازگاری در معنای همنوایی با اعمال و اندیشه های دیگران تلقی شود، در این صورت چنان باری از تلویحات منفی دربرخواهد داشت که دیگران نمی توانند توصیفی از شخصیت سالم به دست بیاورند. شاید کلی ترین ویژگی فرد سازگار آن است که نسبت به خود واقع بین است، به این معنا که درباره انگیزه هایش خود را فریب نمی دهد و هدف های قابل دسترسی برای خود طرح می کند، لذا از تعارضات غیرلازم پرهیز می کند و با مشکلات شخصی خود به طور عینی برخورد می کند. شخص سازگار کسی است که می تواند انگیزه ها و هدف هایش را تغییر دهد بدون آنکه آن ها را با مکانیزم های دفاعی تغییر شکل دهد. فرد خوب سازگار یافته کسی است که صفات و ویژگی های گوناگون او با هم در ارتباطند. در عین حال که سازگاری کامل وجود ندارد، ولی سازگاری مطلوب احتمالاً هنگامی رخ می دهد که بین آنچه فرد راجع به خود می اندیشد با آنچه دیگران درباره او می اندیشند توافق منطقی وجود داشته باشد.

خصوصیات افراد سازگار

* به میزان کافی می تواند فعالیت کند و برای کاری که به عهده گرفته است شایستگی لازم را دارد و لزومی نمی بیند که شغل خود را مرتب تغییر دهد.

* از اضطراب و تعارضی که او را از فعالیت سودبخشی باز دارد، دوری می جوید.

* می تواند با مشکلات مواجه شود، درباره آنها بیندیشد و تصمیم بگیرد و عمل کند.

* از زندگی خانوادگی لذت می برد و به بچه دار شدن و تربیت فرزندان علاقه مند می باشد

* می تواند نیازها و افکار و عواطف دیگران را بشناسد و پاسخ ها یا واکنش های متناسب از خود نشان بدهد.

* بیماری های جسمی نمی توانند شایستگی و فعالیت های او را کاهش دهند.

* می تواند با استفاده از امکانات وجودی خود و امکانات محیطش تا حد ممکن با مردم همکاری اقتصادی و اجتماعی داشته باشد.

* دانستن این نکته که عوامل خارجی را نمی توان متناسب با احتیاجات خود تغییر داد و پذیرفت و از آن هایی که نمی توان تغییرشان داد، بدون رنجش عبور کرد.

* گسترش دادن صلاحیت و شایستگی خود برای تغییر اوضاع و کسب مهارت های لازم در روابط اجتماعی

* تصدیق و قبول کردن عواطف خود

* مشغول شدن شخص به کار سازنده ای که شخصاً آن را ارزشمند می داند.

* پرورش شوخ طبعی به خصوص درباره خود

* شرکت کردن در فعالیت ها و مسئولیت های اجتماعی

* خود واقعی را منشأ اعمال، افکار و رفتار می داند.

 

* مسئولیت همه اعمال، افکار و رفتار خود را می پذیرد و عاقلانه به آن نتایج می اندیشد.

* خودداری از به کارگیری دائم و طولانی مدت مکانیزم های دفاعی

* برای شناخت انگیزه های خود تلاش می کند.

* روش های کاهش تعارض و ناکامی را می داند و به کار می گیرد.

* سرگرم شدن به کارهای مفید یکی دیگر از نشانه های فرد سازگار و سالم است.