3

با انواع گاز بیشتر آشنا شویم – بخش نخست

  • کد خبر : 16954
  • 07 شهریور 1396 - 12:15
با انواع گاز بیشتر آشنا شویم – بخش نخست

گازها متشکل از مولکول های کاملاً جدا از هم و دارای حرکت سریع می‌باشند از دو یا چند گاز می‌توان به هر نسبت مخلوطی کاملاً همگن بدست آورد. براین اساس انواع مختلف گاز در طبیعت وجود دارد که هرکدام کاربرد خاصی در زندگی انسان دارد. سعی داریم در این نوشتار با انواع گاز بیشتر آشنا شویم.

گازها متشکل از مولکول های کاملاً جدا از هم و دارای حرکت سریع می‌باشند از دو یا چند گاز می‌توان به هر نسبت مخلوطی کاملاً همگن بدست آورد. ولی چنین تصمیمی در مورد مایعات صدق نمی‌کند. چون مولکول های هر گاز جدا از هم و فاصله بین آنها نسبتاً زیاد است. مولکول های یک گاز می‌توانند از بین مولکول های گاز دیگر قرار گیرند. براین اساس انواع مختلف گاز در طبیعت وجود دارد که هرکدام کاربرد خاصی در زندگی انسان دارد.

سعی داریم در این نوشتار با انواع گاز بیشتر آشنا شویم.

انواع گاز :

گاز ساختگي (SUBSTITUTE NATURAL)

گاز ساختگي را مي توان مانند گاز سنتز از گازسازي زغال سنگ و يا گازرساني مواد نفتي بدست اورد ارزش گرمايي اين گاز در مقايسه با گاز سنتز بسيار بالاتر است چون مانند گاز طبيعي بخش عمده آن را گاز متان تشکيل مي دهد. گاز ساختگي را مي توان با روش لورگي نيز بدست آورد.

گاز سنتز (SYNTHESIS GAS)

گاز سنتز گازي است بي بو ، بي رنگ و سمي که در حضور هوا و دماي 5 درجه سانتيگراد بدون شعله مي سوزد. وزن مخصوص گاز سنتز بستگي به ميزان درصد هيدروژن و کربن منواکسيد دارد از گاز سنتز مي توان به عنوان منبع هيدروژن براي توليد آمونياک ،متانول و هيدروژن دهي در عمليات پالايش و حتي به عنوان سوخت استفاده کرد. گاز سنتز از گاز طبيعي ، نفتا، مواد سنگين و زغال سنگ بدست مي آيد . معمولاً براي توليد هر يک تن گاز سنتز که در آن نسبت مولي CO/1=2H باشد ، به 55/. تن متان نياز است . در صورتي که اين نسبت 3 باشد 49/. تن متان لازم خواهد بود. تهيه گاز سنتز از منابع هيدروکربورها امکان پذير است که به شرح زير خلاصه مي شود:

  1. تهيه گاز سنتز از زغال سنگ: در فرايند تهيه گاز سنتز از زغال سنگ و يا گازي کردن زغال سنگ بخار آب و اکسيژن در دماي 780درجه سانتيگراد و فشار 27 اتمسفر با زغال سنگ ترکيب مي شود محصول حاوي 22.9 درصد هيدروژن 46.2 درصد کربن منو اکسيد ،7.8 درصد کربن دي اکسيد ، 22.5 درصد آب و 0.6 درصد کربن متان و نيتروژن است پس از جداسازي گاز کربن دي اکسيد ، محصول براي فروش از طريق خطوط لوله عرضه مي شود.
  2. تهيه گاز سنتز از مواد سنگين نفتي: مواد سنگين نفتي با اکسيژن ( نه هوا) در دماي 1370 درجه سانتيگراد و فشار 102 اتمسفر ترکيب شده و گاز سنتز توليد مي کند.
  3. تهيه گاز سنتز از نفتا: نفتا با بخار آب در مجاورت کاتاليست نيکل در دماي 885 درجه سانتيگراد و فشار 25 اتمسفر ترکيب وگاز سنتز حاصل مي شود.
  4. تهيه گاز سنتز از گاز طبيعي: اين روش که در جهان متداول تر است در دو مرحله کراکينگ و خالص سازي ، گاز طبيعي به گاز سنتز تبديل مي گردد. در اين روش از کبالت ، موليبديم و اکسيد روي به عنوان کاتاليست استفاده مي شود.

محصول نهايي حاوي 83.8 درصد هيدروژن ، 14.8 درصد کربن منواکسيد 0.1 درصد کربن دي اکسيد و مقداري متان نيتروژن و بخار آب است.

گاز شهري (TOWN GAS)

اصطلاحاً به گازي گفته مي شود که از طريق خط لوله از يک مجتمع توليد گاز به مصرف کنندگان تحويل مي شود . گاز شهري يا از زغال سنگ و يا از نفتا توليد و در مناطقي مصرف مي شود که يا گاز طبيعي در دسترس نباشد و يا زغال سنگ ارزان به وفور يافت شود ترکيب گاز شهري هيدروژن 50%، متان%20 تا %30، کربن منواکسيد %7 تا %17، کربن دي اکسيد%3، نيتروژن %8، هيدروکربورها %8

علاوه بر اين ناخالصي هاي ديگري مانند بخار آب ، امونيال ، گوگرد، اسيد سيانيدريک نيز در گاز شهري وجود دارد. به گاز شهري گاز زغال سنگ و يا گاز سنتز نيز مي گويند. در ايران گازي که از طريق خط لوله به مشترکين در شهرها عرضه مي گردد گاز طبيعي است و ترکيب آن مشابه گاز شهري نيست.

 گاز شيرين (SWEET GAS)

گازشيرين گازي است که هيدروژن سولفيد و کربن دي اکسيد آن گرفته شده باشد.

گاز طبيعي (NATURAL GAS)

گاز طبيعي عمدتاً از هيدروکربورها همراه با گازهايي مانند کربن دي اکسيد ، نيتروژن و در بعضي از مواقع هيدروژن سولفيد تشکيل شده است. بخش عمده هيدروکربورها را گاز متان تشکيل مي دهد و هيدروکربورهاي ديگر به ترتيب عبارتند از اتان ، پروپان ، بوتان، پنتان و هيدروکربورهاي سنگين تر ناخالصي هاي غيرهيدروکربوري نيز مانند آب ، کربن دي اکسيد ، هيدروژن سولفيد و نيتروژن در گاز طبيعي وجود دارد. گاز چنانچه در نفت خام حل شده باشد گاز محلول (SOLUTION GAS ) نام دارد و اگر در تماس مستقيم با نفت از گاز اشباع شده باشد گاز همراه (ASSOCIATED GAS) ناميده مي شود.

گاز غير همراه ( NON-ASSOCIATED GAS)از ذخايري که فقط قادر به توليد گاز به صورت تجاري باشد استخراج مي شود در بعضي موارد گاز غير همراه حاوي بنزين طبيعي و يا چکيده نفتي ( CONDENSATE) استخراج مي شود که حجم قابل توجهي از گاز را از هر بشکه هيدروکربور بسيار سبک آزاد مي کند.

گاز طبيعي فشرده ( COMPRESSED NATURAL GAS)

گاز طبيعي عمدتاً از متان تشکيل شده است و در اکثر نقاط جهان يافت مي شود. گاز طبيعي را مي توان از طريق خط لوله و يا به صورت گاز طبيعي مايع شده (LNG) با نفتکش حمل نمود. از گاز طبيعي فشرده و يا به اختصار سي ان جي مي توان در اتومبيل هاي احتراقي به عنوان سوخت استفاده کرد در حال حاضر حدود يک ميليون وسيله نقليه در جهان با گاز فشرده حرکت مي کنند. در ايتاليا در مقياس وسيعي از سي ان جي استفاده مي شود و در زلاندنو و آمريکاي شمالي نيز استفاده از گاز طبيعي فشرده رواج دارد.

ترکيبات گاز طبيعي متفاوت است و بستگي به نوع ميدان گازي دارد که از آن بدست آمده است ناخالصي ها شامل هيدروکربورهاي سنگين ، نيتروژن ، دي اکسيد، اکسيژن و هيدروژن سولفيد مي باشد. در اتومبيل گاز طبيعي فشرده بايد در مخزن سنگين و بزرگ و در فشاري برابر 220 اتمسفر ذخيره گردد. البته از لحاظ ميزان ذخيره و ارزش حرارتي سي ان جي که حدود 8/8هزار ژول /ليتر است ( در مقايسه بنزين حدود 32 هزار ژول مي باشد مسافتي که اتومبيل مي پيمايد محدود خواهد بود. علاوه بر اين به علت محدوديت تعداد ايستگاه هاي سوخت گيري اتومبيل بايد به نحوي طراحي شود که علاوه بر سي ان جي بتواند از بنزين هم استفاده نمايد.

مزاياي سي ان جي به شرح زير است:

1) موتور در هواي سرد به راحتي روشن مي شود.

2) سي ان جي اکتان بسيار بالايي دارد.

3) تميز مي سوزد و ته نشين کمتري در موتور ايجاد مي کند.

4) هزينه تعميراتي موتور کمتر است.

5) مواد آلاينده ناچيزي از اگزوز خارج مي گردد.

معايت سي ان جي به شرح زير است:

1) چون به صورت گاز وارد موتور مي شود هواي بيشتري در مقايسه با بنزين جايگزين مي کند و در نتيجه کارایي حجمي پايين تري دارد.

2) مسافت کوتاه تري در مقايسه با اتومبيل هاي بنزين طي مي کند مگر آن که موتور بتواند علاوه بر گاز از بنزين هم استفاده نمايد.

3) قدرت موتور اتومبيل هاي گاز سوز روي هم رفته درصد کمتر از اتومبيل هاي بنزين سوز است.

4) ساييدگي نشيمنگاه شير که بستگي به ميزان رانندگي دارد بيشتر است.

5) خطر بيشتر آتش سوزي در هنگام تصادف در مقايسه با اتومبيل هاي بنزيني ( البته تاکنون در سوابق ايمني خطر بيشتر ثابت نشده است)

در ايران طرح گاز سوز کردن خودروها يا استفاده از گاز طبيعي فشرده يکي از برنامه هاي اساسي شرکت ملي گاز ايران است در شهرهاي شيراز ، مشهد و تهران چندين جايگاه تحويل سوخت با تاسيسات و دستگاه هاي جانبي و کارگاه تبديل سيستم خودروها از بنزين سوز به گاز سوز احداث شده و مورد بهرهه برداري قرار گرفته است و عمليات اجرايي براي ساخت تعداد ديگري ايستگاه در دست اجرا قرار دارد.

ادامه دارد…

منبع: سایت آموزش و تجهیز نیروی انسانی شرکت ملی گاز ایران

گردآوری‌شده توسط پایگاه دانستنی آنلاین

آیا این مطلب برای شما مفید بود؟

میانگین امتیازات: 0 / 5. تعداد امتیازات: 0

به این خبر امتیاز دهید

لینک کوتاه : https://danestanyonline.ir/?p=16954

ثبت دیدگاه

مجموع دیدگاهها : 0در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : 0
قوانین ارسال دیدگاه
  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.

فرم جستجو

تبلیغات در سایت   درباره ما   تماس با ما

logo-samandehi