تبلیغات انواع گوناگونی دارد و موضوعات مختلفی را می‌توان تبلیغ و معرفی کرد که عمده‌ترین دسته‌بندی تبلیغات تقسیم آن بر اساس موضوع مورد تبلیغ می‌باشد. اما چون غیر از دسته بندی بر اساس موضوع پارادایم های مختلفی می‌توان در نظر گرفت. لذا هر نویسنده‌ای بر اساس ذوق و سلیقه و برداشت خویش دسته بندی و تقسیماتی از تبلیغات ارایه داده است که گاهی دو یا چند نوع از انواع بر شمرده هم‌پوشانی دارند و یا صرفاً از بعد دیگری به آن نگاه شده است که نیازی به جدا کردن و قرار دادن آن در دسته‌ی خاص نیست. برای دسته‌بندی تبلیغات می‌توان به فاکتور‌هایی چون: مخاطب، میزان اثر گذاری، نوع رسانه، نوع هدف، موضوع تبلیغ، روش‌های بکار گرفته شده و… توجه کرد. لذا تبلیغ انواع و دسته‌های متفاوتی می‌یابد:
الف) از جهت ساختار و روش
١- کوتاه مدت و بلند مدت: این نام گذاری به تناسب مقدار زمانی است که ستادهای تبلیغاتی انتظار دارند تبلیغاتشان نتیجه بدهد؛ مانند تبلیغات انتخاباتی که کوتاه مدت است؛ ولی اگر دولتی بخواهد نرخ تولیدات را بالا ببرد و آن را جایگزین واردات نماید، نیاز به زمان طولانی‌تری دارد.
٢- دولتی و غیر دولتی: تبلیغ دولتی آن است که دولت برای آن برنامه‌ریزی و هدف گذاری و تحمل هزینه کند؛ بر خلاف تبلیغات غیر دولتی.
٣- داخلی و خارجی یا تبلیغات درون مرزی و برون مرزی: تبلیغات درخارج و داخل مرزها نمی‌تواند به صورت واحد ارائه شود چون مخاطبان از لحاظ زبانی، فرهنگی و نیازها متفاوتند و حتی تبلیغ در داخل یک کشور هم نسبت به ملیت‌ها و مذاهب و ویژگی‌های قومیتی می‌تواند متفاوت باشد.
۴- دینی و غیر دینی: به دو صورت می‌توان در نظر گرفت: ١) این که دین و غیر دین موضوع باشد، بنابراین تبلیغ دینی یعنی تبلیغ موضوعات و ارزش های دینی. ٢) این که وصف باشد به این معنا که همه‌گونه تبلیغات سیاسی، اقتصادی، نظامی و… . در چارچوب آموزه‌های دینی باشد.
۵- مستقیم و غیر مستقیم: در تبلیغات مستقیم: ١) پیام‌گیرندگان از تبلیغی بودن پیام باخبرند. ٢) پیام دهنده آزادی عمل دارد و می‌تواند از هر روشی استفاده کند. ٣) اهداف، آشکار و تأثیر پذیرند. ۴) پیام مرئی و آشکار است.
ب) از جهت موضوع و محتوا
١) سیاسی: تبلیغات سیاسی عبارت است از اتخاذ تدابیر و اعمال شیوه‌های خاصی که به حاکمیت ایدئولوژی خاص، یا تحکیم بنیان‌های حاکمیت موجود منجر می‌شود.
٢) تجاری:تبلیغات تجاری یا بازرگانی، فعالیتی است که به منظور کسب سود و درآمد صورت می‌گیرد و تقریباً تمام شرکت‌ها، گروه ها و کسانی که به نحوی فعالیت اقتصادی دارند، برای معرفی کالا یا محصول خود به این نوع تبلیغ روی می‌آورند.
٣) فرهنگی: به نظر می رسد تبلیغات فرهنگی به معنای القای آموزه های یک فرهنگ خاص به صاحبان فرهنگ‌های دیگر در گوشه و کنار دنیای امروز است.
۴) نظامی: منظور از تبلیغات نظامی بیشتر این است که دستگاه تبلیغات را در خدمت اهداف نظامی قرار بدهیم همانند آنچه که در دنیای امروز اتفاق می‌افتد.
۵) دینی: تبلیغ دینی یعنی تبلیغ و معرفی آموزه های دینی، این نوع از تبلیغ از قدیم‌ترین، وسیع‌ترین، شناخته شده‌ترین، و مرسوم تبلیغات است.
ج) به لحاظ مخاطب
تبلیغ با توجه به مخاطبان آن می‌تواند به دو دسته تقسیم شود:
الف: گاهی مخاطبان تبلیغ عموم مردم است بدون توجه به سن، جنس، گروه اجتماعی و… . مانند شرکت‌های بازرگانی که کالاهای اساسی مورد مصرف جامعه را تولید می‌کنند اینان همه‌ی افراد جامعه را هدف تبلیغ قرار می‌دهند.
ب: گاهی مخاطبان تبلیغ گروه یا بخش خاصی از اجتماع را در نظر دارند؛ مثلاً کودکان و نوجوانان، جوانان، بزرگسالان، زنان، روحانیون و… مانند تبلیغ حق بیمه برای کارگران که گروه خاصی را در تبلیغاتشان در نظر دارند.
د) به لحاظ میزان اثر گذاری تبلیغ، به سه دسته تقسیم می‌شود:
١) تبلیغات هیجان انگیز: تبلیغاتی است که با هیجانات مخاطب بازی می‌کند و باعث تحریک آن ها در جهت اهداف مبلغ می‌شود.
٢)تبلیغات هماهنگی بخش: منظور تبلیغاتی است که با ارائه پیام‌های ویژه، با روش خاص در پی پرورش مخاطبان خود به صورت پذیرنده منفعل و غیر قابل تغییر می‌باشد، که گاه به آن«تبلیغات مسخ کننده» نیز می‌گویند.
٣) تبلیغات آگاهی بخش: اگر اصل «عدم عوام فریبی» و «درست گویی» در تبلیغات رعایت گردد و مبلغان به جای تخریب یکدیگر برنامه‌های خودشان را ارائه نمایند، تبلیغات آگاهی بخش خواهد بود.
هـ) به لحاظ نوع رسانه، به دسته‌های زیر تقسیم می‌شود:
1-تبلیغات نوشتاری یا چاپی: هر گاه انتقال پیام تبلیغ توسط نوشته و حروف نوشته شده و گاه حتی تصاویر(مثل تمبر)، یا آمیزه‌ای از تصویر و نوشته ارائه شود، تبلیغات نوشتاری یا کتبی صورت گرفته است.
این نوع تبلیغات ابتدا در سیاست و جدیداً در تجارت و سیاست کاربرد دارد و شامل مواردی به شرح ذیل است. آگهی‌های کوچک، اعلامیه، کتاب‌ها و روزنامه‌های حزبی، روزنامه‌های محلی و منطقه‌ای، گاهنامه‌ها، ویژه‌ای خاص تبلیغات، پوستر، تمبر، کارت پستال، پارچه نوشت، تابلو اعلانات، بیلبوردها و…
2-تبلیغات پخشی: منظور تبلیغات است که ا ز طریق مجراهایی همچون: رادیو، تلویزیون، ماهواره، و اینترنت پخش می‌گردد و گاه به صورت پیام‌های کوتاه توسط تلفن همراه در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد.
3-تبلیغات پستی: شامل تبلیغاتی است که از طریق پست به آدرس مخاطبان ارسال می‌شود.
4-تبلیغات خیابانی: گونه‌ای از تبلیغات که بعضاً تبلیغات محیطی نیز نامیده می‌شود و با استفاده از تابلوهای خیابانی، بیلبوردها، فلکسی فیس‌ها، پوسترها، آویزهای پارچه‌ای و… صورت می‌گیرد.
5-تبلیغات اماکن عمومی: نوعی از تبلیغات که در فروشگاه‌ها، اتوبوس‌ها و…، خصوصاً فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌ای توسط برچسب‌ها یا راهنمایان فروش به صورت مستقیم و غیر مستقیم صورت می‌گیرد.
و) به لحاظ اعتبار منبع
١) تبلیغات سفید: یعنی تبلیغاتی که منبع آن کاملاً مشخص است و اطلاعات ارائه شده با توجه به اعتبار منبع پیام، از صحت و سلامت بالایی برخوردار است.
٢) تبلیغات خاکستری: تبلیغات خاکستری، حالتی بین تبلیغات سفید و سیاه می‌باشد. چرا که منبع تبلیغ در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. از این رو، اعتبار اطلاعات آن صد در صد و قطعی نیست، ضمن این که به راحتی قابل رد و طرد نیز می‌باشد.
٣) تبلیغات سیاه: این نوع تبلیغ در نقطه مقابل تبلیغات سفید قرار دارد و نوعی از تبلیغات است که منبع پیام و اطلاعات ارائه شده غیر واقعی بوده و میزان اعتماد به آن ها تقریباً صفر است. در این نوع تبلیغ دروغ پراکنی، خدعه، نیرنگ و جعل، جایگزین بیان واقعیت‌ها و حقیقت‌ها می‌شود.
تبلیغات القائی
تبلیغاتی است که امروزه با روش ها و قواعد خاص، در افکار عمومی، حافظه اجتماعی جدیدی می‌سازد و تصورات، اعتقادات و ذهنیات تازه‌ای بنیان می‌افکند که از اساس با سابقه دیرین جامعه بیگانه است و هیچ رابطه ای با واقعیات خارجی ندارد، عمل القایی سبب ایجاد این تصورات در خرد جامعه شده است و به وسیله این پدیده روانی دست به ایجاد حرکت های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی می زنند. بدین سبب است که این گونه تبلیغات را اصطلاحاً «تبلیغات القایی»می نامیم.
منبع:
