ما پیش از اروپائیان مسئولیت اجتماعی را اجرا کرده‌ایم

دانستنی آنلاین/فرهاد اسماعیلی: مسئولیت اجتماعی از جمله فعالیت‌هایی است که ریشه  در فرهنگ و سنت و مذهب ما دارد و می‌توان نمونه آن‌را با صورت کمک‌های مردمی در مناسبت‌های خاص مانند عید نوروز، بازگشایی مدارس، ماه‌های رمضان و محرم مشاهده کرد. این نوع مسئولیت اجتماعی فردی، در حال حاضر نیز وجود دارد.

به گزارش پایگاه خبری دانستنی آنلاین، مسئولیت فردی می‌تواند در قالب مسئولیت پذیری اجتماعی و مسئولیت اجتماعی شرکتی در آینده نیز نمود پیدا کند. نمونه این افراد که از مسئولیت اجتماعی فردی به مسئولیت‌پذیری شرکتی رسیده‌اند، رضا رضایی، بنیانگذار گروه صنعتی آذین خودرو است.

مسئولیت اجتماعی را از خانواده به ارث برده‌ام

رضایی که اکنون رئیس هیات مدیره هلدینگ آذین خودرو با ۱۷ شرکت زیرمجموعه و رهبر کارآفرینی است، اعتقاد دارد که مسئولیت اجتماعی را از دوران کودکی و از پدر و مادر خود که کشاورز بودند، به ارث برده است.

وی در این باره می گوید: من در یک خانواده کشاورز در شهریار تهران بزرگ شده ام و مسئولیت اجتماعی را از پدر و مادرم با آن نگاه سنتی خود آموخته ام. پدر من در ماه رمضان و محرم با چای از افرادی که به هیات می آمدند پذیرایی می کرد. در آن زمان ماشین نبود و اگر می‌دید خانواده‌ای مریض دارد قاطر خود را در اختیار آنها قرار می‌داد تا به شهر بروند.

این کارآفرین ادامه می دهد: مادرم هم از خانواده‌های متمول تهرانی برای خانواده‌های بی‌بضاعت فامیل پول جمع می‌کرد. من در یک چنین خانواده‌های بزرگ شدم و در مرام و روش زندگی من این کمک به صورت یک الزام در آمد.

مسئولیت‌اجتماعی باید قانون شود

این فعال اقتصادی با اشاره به اینکه مسئولیت اجتماعی(CSR) در کشورهای صنعتی و پیشرفته برای کاهش مشکلات و آسیب‌های اجتماعی که به تخریب فرهنگی جامعه می‌انجامد، استفاده می‌شود، بیان می‌کند: در این کشورها، قبل از اینکه بنگاه تولیدی بخواهد فعالیت خود را آغاز کند، باید در بخش محیط‌زیست برنامه مدون و سرمایه‌گذاری خود را ارائه کند تا توسط کارشناسان خبره این بخش بررسی و تایید شود.

وی به ایران اشاره کرده و می‌افزاید: بخش مسئولیت اجتماعی که چند سالی است در ایران مطرح شده است باید این موضوع که اکنون بیشتر به صورت خودجوش است به قانون تبدیل شود. چراکه هدف اصلی مسئولیت اجتماعی، کاهش مواردی مانند موادمخدر، فقر، بزهکاری که منجر به آسیب جامعه و پر شدن زندان‌ها می شود، است که منجر به کاهش آسیب‌های اجتماعی و به تبع آن رعایت حقوق مدنی و سلامت جامعه می‌شود.

رضایی همچنین می‌گوید: برای قانون شدن باید بخشی از درآمد حاصل از سود شرکت‌ها اعم از تولیدی و خدماتی، به صورت سازمان‌یافته، با اهداف مشخص و به کمک کارشناسانی که جامعه را به صورت فیزیکی رصد می‌کنند، برای کاهش آسیب‌های اجتماعی و فرهنگسازی درباره آن هزینه شود.

به گفته موسس هلدینگ آذین خودرو، باید این فرهنگسازی از خانواده، مدارس و مراکز فرهنگی آغاز شود که متاسفانه این خلا در حال حاضر وجود دارد.

سهم مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها

وی دوباره با اشاره به سابقه کشورهای پیشرفته دنیا در حوزه مسئولیت اجتماعی، اضافه می کند: در حال حاضر پناهندگان در کشورهای پیشرفته از حداقل‌های زندگی برخوردار هستند. این کار همان سهم مسئولیت اجتماعی شرکت‌هاست که به وسیله موسسات خاص که این پول‌ها را دریافت می‌کنند، انجام می‌شود.

رضای ادامه می‌دهد: این نگرش برای کاهش فقر در جامعه است. حتی برخی از این موسسات خیریه، پا را فراتر گذاشته و به افراد فقیر کشورهای دیگر مانند کشورهای آفریقایی کمک می‌کنند. این کار نیز با اهداف مشخص و سازمان یافته در خارج مرزها انجام می‌شود.

این کارآفرین موفق همچنین اظهار می‌کند: این فعالیت‌ها، نشان از سیستمی بودن و گستردگی فعالیت‌های اجتماعی در این کشورها دارد اما در کشور ما اینگونه نیست و باید سریعتر به این سمت حرکت کنیم.

مسئولیت اجتماعی فقط کمک مالی نیست

رضایی در ادامه به رویکرد مسئولیت اجتماعی در جامعه اشاره کرده و می‌گوید: مسئولیت اجتماعی تنها این نیست که متمول و پولدار باشی و کمک مالی کنی، برخی مواقع مشکلات با تزریق پول حل نمی شود. به عنوان مثال مسئولیت اجتماعی تنها فعالیت خیرخواهانه و پرداخت هزینه برای مدرسه سازی نیست؛ اگر شما بتوانید روحیه نیرویی که به کار گرفته‌اید را بالا ببرید، نوعی مسئولیت اجتماعی است.

مسئولیت اجتماعی در فرهنگ ایرانی تاریخی است

موسس شرکت آذین خودرو با اشاره به سابقه مسئولیت اجتماعی در ایران می‌افزاید: وقف و خیر بودن در فرهنگ ایرانی از دیرباز در فرهنگ ما وجود داشته است و به امروز و دیروز مربوط نمی شود. در فرهنگ شیعه هم یکی از الزامات این است که کمک نکردن به همسایه را در صورت تمکن مالی مذمت می‌کند.

وی اضافه می کند: این موضوعات که بیان شد، مشخص می‌کند که قبل از اینکه اروپا و آمریکا CSR را اجرایی کنند ما آنرا اجرایی کرده‌ایم اما چون پراکنده بوده و پیوستگی نداشت، آثار آن بسیار کمرنگ است. برای نمونه هم می توان از وقف مردم به آستانه قدس رضوی و سازمان اوقاف نام برد.

مسئولیت اجتماعی در ایران هدفمند نیست

رضایی با اشاره به پیشنهاد قانون شدن مسئولیت اجتماعی به دولت، می‌گوید: چند سال پیش، همایشی با حضور آقای ربیعی، وزیر کار وقت و خانم ابتکار، رئیس سازمان محیط زیست وقت در هتل هما با موضوع مسئولیت اجتماعی برگزار شد که در آن حدود ۹۰ درصد کارخانه‌ها و سازمان‌های بزرگ حضور داشتند.

وی می‌افزاید: در آن همایش چند دقیقه ای صحبت کرد و گفتم که کار خیر در کشور ما موردی بوده و هدفمند نیست. برای هدفمند کردن آن نیاز به قانون داریم و شما در بدنه دولت باید اقدام جامعه شناسانه، بررسی‌های موضوعی و محیطی انجام دهید و آسیب‌ها را شناسایی کرده و برای آنها برنامه‌ریزی کنید.

این کارآفرین ادامه می دهد: متاسفانه اکنون در جامعه ما خانواده آسیب پذیر زیاد هستند که در وضعیت بسیار ناهنجار زندگی می کنند و اگر کنترل نشوند به یک ناهنجاری اجتماعی تبدیل می شوند. اگر مسئولیت اجتماعی را ساختارمند کنیم و به صورت طرح یا لایحه در مجلس تصویب و تبدیل به قانون شود، این مشکلات به راحتی قابل حل است.

او اضافه کرد: از سوی دیگر باید فرهنگسازی درباره مسئولیت اجتماعی از زمان تولد در خانواده آغاز شده و در مدارس هم به ان توجه ویژه شود. حتی می تواند مسئولیت اجتماعی جزء فروع دین در نظر گرفته شود. همه ما از من خیر گرفته تا رسانه‌ها، صدا و سیما باید فرهنگ مسئولیت اجتماعی را اشاعه کنند.

فعالیت خیرانه کمرنگ شده است

رضایی با انتقاد از اینکه موضوع مسئولیت اجتماعی کمرنگ شده، می گوید: حتی خیرین ما نیز نسبت به گذشته فعالیت کمتری انجام می دهند. با توجه به فاصله ای که بین مردم و ارگان‌های تصمیم‌گیرنده افتاده است، مسئولیت‌های اجتماعی در امور خیریه هم کاهش پیدا کرده است.

او به خیریه ابوتراب اشاره کرده و می افزاید: این خیریه یک مدرسه‌ای در باقرآباد تهران دارد که ۲۰۰ دانش‌آموز وارد آن می شوند؛ ۱۰۰ دانش آموز از طریق آزمون و ۱۰۰ دانش‌آموز دیگر از فرزندان خانواده هایی که در آن منطقه هستند انتخاب می‌شوند.

موسس آذین خودرو اضافه می‌کند: در این دوره، هشت دانش‌آموز که از آن منطقه بودند در دانشگاه قبول شدند. در مراسمی که برای آنها گرفته شده بود من شرکت داشتم. خانم بوشهری که نماینده خیریه در آن مدرسه است، جعبه ای آورد که انواع سلاح‌های سرد در آن بود و متوجه شدم که این جعبه در گذشته به یکی از آن هشت نفر که در دانشگاه قبول شده بودند، تعلق داشته است.

آثار مسئولیت اجتماعی دیده نمی‌شود

وی با اشاره به اینکه مسئولیت اجتماعی مال خودمان است، بیان می‌کند: متاسفانه ما هدف نداریم و رابطه‌های پایداری در مسئولیت اجتماعی تعریف نمی کنیم در نتیجه خیری که مدرسه می‌سازد نمی تواند آثار فعالیت خود را ببیند و این موضوع برمی‌گردد به اینکه زنجیره در مسئولیت اجتماعی کامل نیست و مدل‌های پیوندی تعریف نشده؛ در نتیجه آثار آن در جامعه مشاهده نمی شود.

وی در انتها از هموطنان به ویژه‌کسانی که به دلیل فعالیت اقتصادی خود مکنت مالی دارند، می‌خواهد تا روش‌های سنتی کمک به دیگران را کمرنگ نکنند و در ادامه می‌گوید: همکاری مجدانه برای ایجاد یک ارگان و سازمان با اهداف خاص را داشته باشیم و با دگراندیشی که به شناسایی، کنترل و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی منجر می‌شود، جامعه‌ای پیشرو داشته باشیم.