پناهگیری درست در هنگام زلزله در آپارتمان ها

کد خبر : 20838
25 دسامبر 2017 - 10:08

آنچه تا کنون ما از پناه گیری به هنگام وقوع زلزله آموخته ایم در زیر میز و چهار چوب درب بوده است. فکر کنم کمتر کسی از ما با روش “مثلث حیات” آشنایی دارد و نحوه پناه گیری به این روش را می داند. همه ما در مدرسه روش زیر میز و چهار چوب در را یاد گرفته ایم که مساوی با مرگ است!

متاسفانه در حال حاضر روش “خميده و پنهان” (Duck And Cover) تنها روش اجرايي پناه گيري به هنگام وقوع زلزله در ايران است. اين روش در مدارس، ادرات و تمامي مانورهاي زلزله آموزش،اجرا و توصيه مي شود؛ و اين درحالي است که در این روش احتمال زنده ماندن بسیار پایین است. در اين بخش به توصيف و تشريح روش “مثلث حيات” پرداخته و نحوه پناه گيري با این روش و با ارائه شکل ها و تصاویر آموزش داده می شود.

آقاي داگ کوپ (Doug Copp) رئيس گروه بین المللی تیم نجات آمریکاست (ARTI) American Rescue Team International که مبتکر روش “مثلث حيات” است. اين تيم از مجربترين گروه‌هاي نجات در جهان مي‌باشد. ‌ايشان به درون 895 ساختمان فرو ريخته ناشي از زلزله خزيده است و با گروه‌هاي نجات 60 كشور كار كرده است. همچنين آقاي داگ کوپ به مدت دو سال كارشناس سازمان ملل در زمينه کاهش بلایا (UNX051-UNIENET) بوده است و از سال 1985 به بعد در صحنه بلاياي طبيعي عمده جهان بجز مواردي كه فاجعه آني بوده، شركت داشته است.

آقای داگ کوپ در زمینه ایمنی و مقابله با بلایی چون زلزله، سونامی، سیل، آتش سوزی، طوفان، گردباد تخصص دارد و در تعداد زيادي از كشورهاي جهان مانند ترکیه، آرژانتین، مکزیک، روسیه، تایوان، فرانسه و ایتالیا گروه‌هاي نجات را سازماندهي نموده است و عضو گروه نجات بسیاری از اين كشورهاي می باشد.

در سال 1996 گروه آنها يك فيلم مستند ساخت كه صحت متدولوژي ارائه شده ايشان يعني “مثلث حيات” را تاييد مي‌كرد. دولت مركزي تركيه و مقامات محلي و دانشگاه شهر استانبول در تهيه و فيلم‌برداري از اين آزمايش علمي و عملي با تيم ARTI همكاري داشتند. آنها در یک کلاس مدرسه (طراحی و ساخته شده برای این آزمایش) 20 مانكن قرار دادند. 10 مانكن را بصورت “خميده و پنهان” (Duck And Cover) و 10 مانكن ديگر را به روش ابداعي آقاي داگ کوپ تحت نام “مثلث حيات” (Triangle Of Life) جاسازی نمودند.

پس از فرو ريختن کلاس در اثر زلزله مصنوعي، آنها به درون آوارها خزيدند و وارد ساختمان‌ها شدند تا نتايج آزمايش را فيلم‌برداري و مستند كنند. در اين فيلم كه فنون زنده ماندن افراد را تحت نظارت مستقيم و شرايط علمي مرتبط با ريزش آوار به صورت يک تمرين نشان مي داد، به روشني نشان داد مانکن هایی که از روش “خميده و پنهان” استفاده كردند، شانس زنده ماندن صفر درصد و آنهائي كه از روش “مثلث حيات” استفاده كردند، 100 درصد بود. اين فيلم در تركيه و كشورهاي اروپائي توسط ميليون‌ها بیننده ديده شد و در ايالات متحده و كانادا و آمريكاي لاتين هم از طريق تلويزيون به نمايش گذاشته شد.

آقاي داگ کوپ مي گويد: “اولين ساختماني كه بداخل آن خزيدم، مدرسه‌اي در شهر مكزيكوسيتي و در جريان زلزله سال 1985 بود. همه بچه‌ها در زير ميزهايشان بودند و همگي تا ضخامت استخوان‌هايشان در هم كوبيده شده بودند. آنها مي‌توانستند زنده بمانند اگر در كنار ميزهايشان و در راهروي بين ميزها دراز مي‌كشيدند. كاري كه انجام داده بودند غيرمعقول و غيرضروري بود و در تعجب بودم كه چرا آنها در راهروها (راه روهای بین میزها) نبودند. من آن موقع نمي‌دانستم كه به آنها گفته شده‌بود كه خود را زير چيزي پنهان سازند.”

به ‌سادگي مي‌توان دريافت، هنگامي‌كه ساختمان‌ها تخريب مي‌شوند وزن سقف كه بر روي اشياء و مبلمان فرود مي ریزد، آنها را درهم مي‌كوبد و فضاي خالي‌اي را در كنار آنها ايجاد مي‌نمايد اين فضا همان چيزي است كه من به آن “مثلث حيات” مي‌گويم. هر اندازه اشياء بزرگتر و محكم‌تر باشند كمتر فشرده مي‌شوند و هر اندازه كمتر فشرده شوند، فضاي خالي كه احتمال زنده ماندن افرادي را كه به آن پناه مي‌برند بيشتر مي‌شود.

3-5-2- روش “مثلث حيات”

در اين روش فرد در کنار يکي از وسايل و اشيايي که در کنار اوست پناه مي گيرد. در اين روش هر گونه پنهان شدن در زير ميز، صندلي، تخت و نيز چارچوب در کاملا رد مي شود و منسوخ است و آنرا عامل مرگ حتمي افراد به هنگام بروز زلزله مي داند.

هر اندازه وسايل و اشياء محکم و داراي استحکام کافي باشند و اندازه انها بزرگ باشد، مثلث ايجاد شده در کنار آنها بزرگتر و محکم تر است و باعث افزايش ايمني و شانس بیشتر سالم ماندن افراد به هنگام وقوع زلزله و ريزش آوار می باشد.

شکل 3-4 نحوه پناه گیری صحیح به روش “مثلث حيات” و روش نادرست “خميده و پنهان” را نشان می دهد.

شکل 3-4: راست: پناه گيري در زير ميز به روش “خميده و پنهان شده” (نادرست)، چپ: پناه گيري در کنار يک کمد به روش “مثلث حیات” (صحيح(

3-5-3- نكات و توصيه هاي مهم آقاي Doug Copp

1- در هنگام بروز زلزله و فرو ريختن ساختمان هر كسي كه از روش “خميده و پنهان” استفاده كند، بدون استثناء و همواره محكوم به مرگ است. افرادي كه زير اشيائي نظير ميزها و اتومبيل‌ها مي‌روند در همانجا له مي‌شوند. شکل 3-5 “مثلث حیات” تشکیل شده در کنار یک اتومبیل را نشان می دهد. داخل اتومبیل ماندن مساوی با مرگ است.

شکل 3-5: مثلث حیات ايجاد شده در کنار يک اتومبیل

2- سگ‌ها و گربه‌ها و بچه‌ها همگي آنها اغلب بصورت طبيعي در وضعيت جنيني كه در رحم قرار دارند، خم مي‌شوند و شما هم بايد همين طور عمل كنيد. اين غريزه طبيعي ايمني و اصل بقاء است.

شما مي‌توانيد با همين شيوه در فضاي خالي كوچكتري زنده بمانيد. پس در زمان بروز زلزله سريع خود را كنار اشياء بزرگ، مانند كاناپه بزرگ و يا اجسام محكمي كه در مقابل ضربه كمتر فشرده مي‌شوند و فضاي خالي در مجاور خود باقي مي‌گذارند، قرار دهيد (شکل 3-6).

شکل 3-6: نحوه صحیح پناه گیری در کنار یک میز و یا مبل به روش “مثلث حیات”

3- ساختمان‌هاي چوبي از ايمن‌ترين نوع ساختمان‌ها محسوب مي‌شوند كه مي‌توانيد در هنگام وقوع زلزله در داخل آنها باشيد، دليل آن ساده است زيرا چوب انعطاف پذیر می باشد و با نيروي زلزله به راحتي حركت مي‌كند. اگر ساختمان چوبي فرو ريزد فضاهاي خالي بزرگي ايجاد مي‌شود. همچنين ساختمان‌هاي چوبي داراي وزن متمركز شده و خرد كنندگي كمتري هستند. ساختمان‌هاي آجري مي‌توانند در حد قطعات آجر متلاشي شوند و آجرها منجر به بروز صدمات زيادي مي‌شوند، البته اجساد له شده ناشي از فرو ريختن آنها از صدمات حاصل از فرو ريختن قطعات بتني بزرگ، كمتر مي‌باشد.

شکل 3-7: راست: خرابی اندک یک خانه با مصالح چوبی، چپ: تخریب کامل ساختمان های بتنی در زلزله سیچوان چین، 2008

در شکل 3-7 راست، خرابی یک خانه چوبی باحفظ اسکلت آن را می توان مشاهده کرد ولی در شکل چپ تخریب کامل ساختمان های بتنی به وضوح دیده می شود. خانه های چوبی به دلیل سبکی مصالح و انعطاف پذیری مصالح، خرابی کمتر و در نتیجه آسیب کمتری نسبت به ساختمان های بتنی و سنگی دارند که سنگین تر و غیر قابل انعطاف می باشند.

4- اگر زلزله در شب و زماني كه شما در رختخواب خود هستيد اتفاق بيفتد، كافي است از روي تخت به پايين بغلتيد، يك فضاي ايمن و مناسب در اطراف تخت وجود دارد. هتل‌ها مي‌توانند نرخ زنده‌ماندن ساكنان خود را در هنگام وقوع زلزله، با نصب تابلوي راهنما در پشت درب اتاق‌ها و اطلاع‌رساني به ساكنان مبني بر اينكه “در هنگام وقوع زلزله روي زمين كنار تختخواب دراز بكشيد” افزايش دهند (شکل 3-8).

شکل 3-8: ريزش آوار بر روي تختخواب و مثلث ايجاد شده در کنار آن [74]

5- اگر شما هنگام وقوع زلزله در حال تماشاي تلويزيون هستيد و فرار از در يا پنجره برايتان بسادگي امكان‌پذير نيست، در وضعيت جنيني در كنار كاناپه يا صندلي بزرگ خم شويد (شکل 3).

6- هر كسي كه در زمان وقوع زلزله در زير درب قرار گيرد، محكوم به مرگ است. زيرا هنگامي كه زير درب قرار دارد، چهارچوب اطراف درب به سمت جلو و عقب مي افتد، و زیر مصالح ساختماني بالاي چهار چوب درب له خواهد شد و اگر ستون‌ها به طرفين بيفتند(چپ و راست) در اين حالت توسط آنها به دو نيم خواهد شد لذا در هر دو صورت جان خود را از دست خواهد داد (شکل 3-9).

شکل 3-9: روش هاي نادرست پناه گيري به هنگام وقوع زلزله در زیر چهارچوب در و زیر میز

7- هرگز در هنگام وقوع زلزله بر روي پله ها نرويد، زيرا پله‌ها داراي گشتاور فركانسي متفاوتي هستند و لذا مجزا از تنه اصلي ساختمان نوسان مي‌كنند. به عبارتي پله‌ها و بقيه ساختمان با همديگر برخورد مي‌كنند تا اينكه شكست سازه‌اي در پله رخ دهد و كساني كه روي پله هستند قبل از اينكه پله خراب شود توسط گام‌هاي پله گرفتار شده و بصورت وحشتناكي قطع عضو خواهند شد. در هنگام زلزله حتي اگر ساختمان فرو نريزد باز هم از پله‌ها دور بمانيد، زيرا پله‌ها از مناطقي هستند كه احتمال تخريب بيشتري دارند. حتي اگر پله‌ها توسط زلزله فرو نريزد، ممكن است در اثر وزن ازدحام زياد افرادي كه فريادكشان از روي آن در حال فرار هستند فرو بريزد. پله‌ها بايد پس از وقوع زلزله هر چند كه ساختمان آسيب نديده باشد از نظر ايمني مورد آزمايش قرار گيرند. شکل های (3-10).

شکل 3-10: راست: خرابی راه پله ها در ساختمان مرکزی بانکو، زلزله ماناگوا، نیکاراگوئه، 6.2 ریشتر، 1972، چپ: خرابی راه پله ها در یک ساختمان، زلزله نوتریج کالیفرنیا با بزرگای 6.7 ریشتر، 1994 [77]

8- به ديوارهاي محيطي ساختمان نزديك شويد و يا در صورت امكان به بيرون از آنها برويد. هرچه داخل‌تر و دور‌تر از ديوارهاي محيطي ساختمان باشيد احتمال اينكه راه گريز شما مسدود شود بيشتر خواهد بود.

9- كساني كه در هنگام وقوع زلزله در خيابان‌ها داخل خودروي خويش مي‌مانند وقتي كه خيابان طبقه فوقاني روي آنها خراب مي‌شود (در اتوبان‌هاي دو طبقه)، جان خود را از دست مي‌دهند. اين دقيقآ همان چيزي است كه در آزادراه نيميتز (Nimitz Freeway) رخ داد و قربانيان زلزله سانفرانسيسكو همگي در داخل خودروي خود به هنگام زلزله باقي ماندند و همگي كشته شدند. آنها مي توانستند زنده بمانند اگر از خودرو خارج شده و در كنار آن نشسته و يا دراز كشيده بودند.كليه خودروهاي له شده بجز خودروهائي كه ستون‌هاي پل مستقيمآ روي آنها سقوط كرده بود، داراي فضاي خالي‌اي به ارتفاع 90 سانتي متر در اطراف خود بودند (شکل های 3-11 و 3-12).

شکل 3-11: تصويري از واژگوني خودروها در يکي از اتوبان هاي شهر سانتیاگو، شيلي، زلزله با بزرگا 8.8، در سال 2010

شکل 3-12: فروپاشی طبقه اول ساختمان بر روی خودروها، زلزله 6.8 ریشتری نورتریج کالیفرنیا درسال 1994، تشکیل “مثلث حیات” در کنار اتومبیل

10 – از خزيدن در داخل خرابه‌هاي دفاتر روزنامه‌ها و يا اداراتي كه كاغذهاي انباشته زيادي در آنها وجود داشته است، دريافتم كه كاغذ داراي خاصيت ارتجاعي بوده و چندان فشرده نمي‌شوند، لذا فضاهاي خالي زيادي در اطراف بسته‌هاي كاغذ بوجود مي‌آيد كه مي‌تواند در زمان زلزله مورد استفاده قرار گيرد (شکل 3-13).