شرایط نگهداری دارو در منزل چیست؟

#نگهداری_دارو #منزل #دانستنی #بیشتر_بدانیم

امروزه در بیشتر خانه ها مقداری دارو نگهداری می شود. این دارو ها معمولاً در یخچال یا در جعبه کمک های اولیه گذاشته می شوند و معمولاً شامل باقیمانده داروهائی است که به طور ناقص مصرف شده اند. از قرار معلوم منظور از نگهداری دارو ها در منزل این است که یک روزی از آنها استفاده شود. استفاده مجدد از این دارو ها علاوه بر این که اغلب خود سرانه و بدون تجویز پزشک و داروساز خواهد بود، احتمالاً کاربرد نادرست داشته و خطر مصرف دارو های فاسد و تاریخ گذشته را هم به همراه دارد.

علاوه بر این، امکان مصرف این دارو ها توسط کودکان یا افرادی که اختلالات روحی دارند، وجود دارد؛ لذا به نظر می رسد ضررهای نگهداری دارو در منزل در بسیاری از موارد بیشتر از فایده آن است. هر وقت یکی از افراد خانواده بیمار شود و نیاز به مصرف دارو پیدا کند شایسته است توسط پزشک معاینه شود و تجویز دارو توسط پزشک معالج انجام گیرد و همان موقع دارو از داروخانه و تحت نظر داروساز تهیه شود.

با این حال اگر بخواهیم دارو در منزل نگهداری کنیم بهتر است به موارد زیر توجه کنیم:

بخش اول: 28 نکته مهم در مورد نگهداری دارو در منزل

1- تا حد امکان داروهایی که مورد مصرف نیستند، در منزل نگهداری نشوند.

2- دارو های بدون برچسب و یا دارو های فله ای را هرگز در منزل یا محل کار نگه ندارید.

3- حد اقل هر سه ماه یک بار همه ی داروهای موجود در منزل را از نظر تاریخ مصرف بررسی کنید.

4-هرگز داروئی را در جعبه داروی دیگری نگهداری نکنید.

5-به شرایط نگهداری دارو که روی جعبه دارو یا در بروشور آن ذکر شده است توجه کنید.

6- داروها بایستی در ظرف اصلی خود نگهداری شوند. خارج کردن آنها از ظروف و تقسیم در پاکت‌های کاغذی یا پلاستیکی فساد آنها را تسریع می‌کند.

7- داورئی را که نمی شناسید، در منزل نگه ندارید. این گونه داروها را می توان به هلال احمر اهدا کرد. داروها را به افراد فقیر و محتاج ندهید زیرا ممکن است آنها را خودسرانه مصرف کنند وخطراتی متوجه آنها شود.

8- بهتر است لیستی از داروهای موجود در منزل تهیه شود ودر محل نگهداری داروها نصب شود. هر چند وقت یک بار این لیست بازبینی شود. می توان تاریخ انقضای هر دارو را هم در این لیست نوشت.

9- بعضی ازداروها مثل انسولین های نوومیکس و نوراپید یا قطره کلرامفنیکل یا اسپری دسموپرسین (مینیرین) قبل از باز کردن باندروم دارو در یخچال تا انقضای مصرف دارو قابل مصرف می باشد و در صورت باز کردن به ترتیب تا چهار هفته و تا بیست روز و تا سی و یک روز بیرون از یخچال قابل نگهداری است.

10- داروها را حتماً در محلی مناسب و در داخل بسته بندی و دور از گرما، رطوبت و نور مستقیم آفتاب قرار دهید.

11-برخی از داروها نیاز به نگهداری در یخچال دارند که روی بسته بندی آنها این موضوع درج شده است و قرار گرفتن آنها در محیط بیرون از یخچال ممکن است باعث از بین رفتن خواص دارویی آنها شود.در صورت درج عنوان”در دمای 2 الی 8 درجه سانتیگراد نگهداری شود ” یا “در یخچال نگهداری شود” لازم است دارو در قسمت پایین درب یخچال قرار داده شود و نه در قسمت فوقانی زیرا که دمای آن قسمت پایین تر از 2 درجه می باشد.

12- از اقلام دارویی رایج هیچ موردی نداریم که در فریز نگهداری شود زیرا که دمای فریز پایین تر از صفر درجه است.

13-داروها را دور از دسترس اطفال نگهداری کنید، زیرا کودکان کنجکاو هستند و ممکن است دور از چشم والدین به تقلید دارویی را بخورند و مسموم شوند. صدمه این بی احتیاطی جبران ناپذیر بوده و ممکن است موجب مرگ کودک گردد.

14-بر روی بسته تمامی داروها شامل داروهای نسخه‌ای و بدون نسخه تاریخ انقضاء (که با حروف EXP مشخص می‌شود) به شکل ماه و سال ذکر می‌شود.

15- پس از پایان تاریخ انقضاء سازنده دارو تعهدی در خصوص تضمین پایداری و خلوص ماده دارویی ندارد. با انقضای تاریخ مصرف، برخی داروها فقط اثربخشی خود را از دست می‌دهند و برخی می‌توانند سبب بروز واکنش‌های حساسیتی و مسمومیت گردند، بنابراین از مصرف دارو پس از رسیدن تاریخ انقضاء خودداری کنید.

16- فاصله زمان تولید (تاریخ تولید را با علامت اختصاری MFG روی بسته بندی داروها مشخص می‌شود) و انقضاء مصرف دارو را عمر قفسه‌ای می‌نامند، که این فاصله می‌تواند بین ۱ تا ۵ سال متفاوت باشد. تنها دارویی که در شرایط مطلوب نگهداری شده است، در این فاصله اثربخشی و ایمنی خود را حفظ می‌کند و در صورتی که دارو در شرایط ذکر شده روی بسته بندی آن نگهداری نشود، پیش از تاریخ انقضاء، دستخوش واکنش‌های نامطلوب شده و قابلیت مصرف را از دست می‌دهد.

17- داروهایی که علائم فساد را نشان می‌دهند، نظیر تغییر رنگ، بوی نامطبوع، دوفاز شدن و … باید به نحو مناسبی دور ریخته شوند.

18- ریختن داروها در دستشویی یا فاضلاب سبب ورود مستقیم آن به محیط زیست می‌گردد و در خصوص آنتی بیوتیک‌ها موجب مقاومت میکروبی می‌گردد. بنابراین از دور ریختن داروهای تاریخ گذشته و فاسد به روش فوق جداً خودداری گردد.

19- سرنگ و دستکش استریل نیز تاریخ انقضای مصرف دارند. سرنگ و یا دستکش استریل که تاریخ مصرف آن گذشته و یا کاغذ پوشش آنها پاره شده باشد غیراستریل و غیرقابل استفاده است.

20- از مصرف شربت آنتی بیوتیک پودری که درب آن باز شده (با آب جوش سرد شده تهیه گردیده) و بیش از 2 هفته از نگهداری آن گذشته است بپرهیزید.

21-از مصرف محلول دارویی که غلیط شده یا تغییر رنگ داده و یا بو و طعم آن تغییر کرده است، بپرهیزید.

22- از مصرف کپسول و قرصی که ترک خورده یا نرم شده با بهم چسبیده یا تغییر رنگ داده است بپرهیزید.

23- از مصرف پماد و کرمی که ترک خورده یا سفت شده یا نشت کرده است، بپرهیزید.

24- یادمان باشد مصرف خودسرانه دارو و یا تجویز دارو برای دیگران مجاز نیست. برای استفاده از داروهای موجود در منزل، هر بار با پزشک و داروساز خود مشورت کنید. دارو را در مقادیر مورد نیاز و طبق دستور پزشک و داروساز تهیه نموده و فقط به میزانی که بیمار در فاصله قابلیت مصرف دارو و تاریخ انقضاء آن را مصرف می‌نماید، تهیه شود. عدم توجه به ا ین نکته علاوه بر هدر رفتن هزینه صرف شده جهت تهیه دارو مشکلات دور ریختن و معدوم کردن دارو را نیز در پی خواهد داشت.

25- اکثر داروهای تجویز شده یک بروشور (راهنما) در مورد اطلاعات لازم دارند که تحت عنوان اطلاعات دارویی برای مصرف، عوارض جانبی و موارد احتیاط است که برای شما مفید است، آن را مطالعه کنید و از درمان خودسرانه داروهای بدون نسخه پزشک اجتناب کنید. به خاطر داشته باشید که دکتر داروساز امین شماست و شما می‌توانید برای دریافت اطلاعات بسیاری از داروها، از داروسازان شاغل در داروخانه‌ها کمک بخواهید.

26- در صورتی که دارویی مصرف می کنید، هنگام دریافت داروهای جدید نسبت به وجود تداخلات دارویی با مسئول فنی داروخانه مشورت نمائید.

27- در صورت بروز هر گونه عارضه دارویی به پزشک خود یا داروساز مسئول فنی داروخانه مراجعه کنید.

28- جهت کسب اطلاعات دارویی با سامانه پاسخگویی وزارت بهداشت به شماره 1490 تماس حاصل نمایید.

بخش دوم: شرایط نگهداری دارو در اشکال مختلف

*قرص و کپسول (شامل کپسول های سخت مثل آموکسی سیلین و نرم مثل پرل ها)

الف) انواع خوراکی: یخچال به دلیل پایین بودن دمایش نسبت به محیط بیرون، رطوبت بالاتری دارد و در صورت گذاشتن انواع خوراکی دارو ها در یخچال زود تر فاسد می شوند.

ب) انواع واژینال: در صورت رعایت شرایط نگهداری و اپلیکاتور یک بار مصرف تا آخر تاریخ انقضا قابل مصرف می باشند.

نکته: در مورد داروهای فله ای در صورت وجود رطوبت گیر و محکم بودن درب ظرف، ملاک تاریخ انقضاء دارو می باشد.

*پماد و کرم و ژل:

الف) انواع موضعی: در صورت جمع کردن قسمت مصرف شده تیوپ و محکم بودن درب حداکثر تا زمان انقضا قابل نگهداری است.

ب) انواع چشمی: تا یک ماه از زمان باز شدن قابل مصرف می باشند.

ج) انواع واژینال: بعد از باز کردن تا یک ماه قابلیت مصرف دارند.

*قطره:

الف) انواع چشمی: این شکل دارویی در صورت عدم تماس در موقع مصرف بعد از باز کردن حداکثر تا یک ماه قابل مصرف می باشد.

ب)انواع گوشی و بینی: در صورت محکم بورن درب ظرف بعد از مصرف در صورت عدم یخ زدگی و تغییر رنگ حداکثر تا پایان تاریخ انقضا قابل استفاده می باشد هر چند باید در نظر داشت که با مصرف تدریجی احتمال تغلیظ آن می باشد

ج) انواع خوراکی: در صورت باز کردن دارو حداکثر تا یک ماه قابل نگهداری است و فقط در مورد قطره نیستاتین بعد از شروع مصرف تا یک هفته در یخچال قابلیت نگهداری دارد.

*شربت:

الف) انواع سوسپانسیون: بعداز آماده سازی، در دمای اتاق تا هفت روز و در یخجال تا چهارده روز قابل نگهداری می باشند به غیر از شربت کواموکسی کلاو که در صورت قرار دادن در یخچال تا هفت روز قابل نگهداری است.

ب) انواع مایع: بعد از باز کردن باندروم در صورت محکم بودن درب آن و عدم تغییر خواص ارگانولپتیک (بو، مزه و رنگ) در مورد شربت ها تا یک ماه وشربت های الگزیرحداکثر تا آخر تاریخ انقضا مصرف می شود هر چند به جهت تغلیظ دارو با مصرف تدریجی، استفاده از آن در کودکان و سالمندان توصیه نمی شود.

*اسپری:

در صورت شستشوی صحیح سیلندر، تا پایان تاریخ انقضا قابل استفاده می باشند.

*آمپول:

آمپول ها به عنوان داروی یکبار مصرف بوده و بلافاصله بعد از باز شدن باید استفاده و باقیمانده آن دور ریخته شود مگر این که در محیط استریل شکسته و نگهداری شود که این موضوع فقط در محیط آزمایشگاه ها امکان پذیر می باشد.

*ویال:

این شکل دارویی به صورت چند دوز و چند بار مصرف بوده و ویال های مایع تا چهارهفته بعد از شروع مصرف قابل نگهداری می باشند (مانند ویال های انسولین ولیدوکایین) و درانواع دیگر مقدار باقیمانده بعد از شروع مصرف دورانداخته می شوند و در مورد ویال های لیوفلیزه (پودری) بعد از انحلال با حلال طبق بروشور کارخانه سازنده قابلیت نگهداری دارند.

*سرم:

انواع تزریقی: بعد از قرار دادن ست سرم بلافاصله باید تزریق شوند.

انواع شستشو: بلافاصله بعد از باز کردن برای شستشوی زخم ها باید استفاده شود زیرا در غیر این صورت در زخم های باز می توانند موجب عفونت گردند. فقط در مواردی که جهت غرغره و شستشوی بینی و سینوس ها مورد استفاده قرار می گیرند با لحاظ کردن خواص ارگانولپتیک قابلیت نگهداری به مدت محدود وجود دارد.

*پودرهای خوراکی:

در صورت باز شدن بارعایت شرایط خشک و دور از نور آفتاب قابل نگهداری است.

منبع: انجمن داروسازان ایران

گردآوری شده توسط پایگاه دانستنی آنلاین