راه های صرفه جویی آب در مصارف کشاورزی

افزایش رشد جمعیت و پیش بینی های  آماری نشان می دهد جمعیت جهان تا سال 2025 میلادی بالغ بر 5/8 میلیارد نفر خواهد شد و 50 کشور جهان با سرانه  کمتر از 1000 متر مکعب  به ازای هر نفر در سال ، با بحران کم آبی و تأمین  غذا مواجه خواهند شد. کشور ایران  نیز در افق مذکور دارای جمعیت بیش از 100 میلیون نفر، که سرانه تجدید ناپذیر 1200متر مکعب در سال به ازای هر نفر در حد بحران تنش آبی شدید قرار خواهند گرفت.

آمار های جهانی نشان می دهد:

-70 درصد آب شیرین در سطح جهان در بخش کشاورزی مصرف می شود.

– از 13 میلیارد هکتار اراضی دنیا، 12 درصد اراضی آن کشاورزی است.( حدود 5/1 میلیارد هکتار)

– از 5/1 میلیارد هکتار اراضی آب دنیا ، 277 میلیون هکتاراراضی آبی است.

– از 277 میلیون هکتار  اراضی آبی دنیا، تنها 14 درصد ( 39 میلیون هکتار ) مجهز به آبیاری تحت فشار هستند.

– از 39 میلیون هکتار اراضی آبیاری تحت فشار، 33 میلیون هکتار به روش آبیاری بارانی  و 6 میلیون هکتار اراضی با روش آبیاری میکرو  تحت پوشش هستند.

– 33 در صد کشاورزی جهان و در ایران  68 درصد  از آب زیرزمینی برداشت می شود.

بنابراین محدودیت منابع آب شیرین، برای تأمین غذا در بخش کشاورزی ایجاب می کند مدیریت  توأمان منابع آب و خاک صورت پذیرد. مدیریت مصرف آب مهم ترین فاکتور مدیریت یکپارچه منابع آب، در بخش کشاورزی است. امنیت غذا در حال و آینده، امنیت ملی، اشتغال و رفاه اجتماعی، توسعه و رشد در همه زمینه ها، حفظ منابع و محیط زیست و کشاورزی پایدار و مدیریت مصرف آب  بستگی به رعایت راه های صرفه جویی آب در مصارف کشاورزی به شرح ذیل می باشد:

– استفاده از روش های بهینه آبیاری ( تحت فشار، بارانی ،قطره ای ، زیرسطحی)

– کاهش هدر رفت

– استفاده مجدد از آب

– استفاده از منابع غیر متعارف

– جایگزینی پساب برای مصارف کشاورزی

– تلفیق مناسب منابع آب زیرزمینی و سطحی

– کاهش تبخیر

– نگرش اقتصادی در مصرف آب مجازی

– حفاظت کیفی منابع آب

– جلوگیری از اضافه برداشت ها  و اثر آن در نشست زمین ( آبخوان های آبرفتی ) و کاهش ضریب ذخیره آبخوان ها

– استفاه از ا لگوی کشت متناسب با اقلیم ، خاک و توزیع بارش

– پوشش انهار سنتی

– شناسایی و استفاده از منابع آب آهکی ، سازندهای سخت و منابع آب فسیلی

– آموزش و ترویج فرهنگ  مصرف بهینه آب

– آموزش و ترویج مراحل کاشت ، داشت و برداشت  مناسب

– تعیین تعرفه آب کشاورزی و تأثیر آن در کاهش مصرف آب و افزایش تولید محصولات و بهره وری اقتصادی

– آبخوان داری و آبخیزداری

– مدیریت ریسک سیلاب و توزیع سیل در آبخوان ها با اجرای طرح های تغذیه مصنوعی

– مدیریت کشت در سال های خشکسالی

– نگرش عمیق به مسائل زیست محیطی هر منطقه و تأثیرات  متقابل آب و خاک  و نقش آن در تعادل  اکوسیستم  مناطق

– مدیریت آگاهانه  و برنامه ریزی  نرم افزاری  آبیاری در مزارع

–   ساخت مخازن داخل مزرعه در طرح های آبیاری به منظور تأمین هد برای آبیاری قطره ای و بارانی همچنین آبیاری  مزارع  در شب بدون صرف انرژی در سوخت و برق

– هماهنگی بین سازمانهای  مرتبط با آب و خاک

– تحقیقات کاربردی   در خصوص نیاز  آبی محصولات و نوع و کیفیت  محصول ، بذر اصلاح شده ، شناسایی گیاهان مقاوم در مقابل  شوری ، تاثیر تغییرات  اقلیم و شرایط خاک

– آبیاری  قطره ای زیر سطحی  به منظور کاهش هدررفت و جلوگیری از تبخیر و تأمین به موقع آب برای ریشه گیاه

– نصب کنتورهای  هوشمند بر روی  چاههای کشاورزی و کنترل حجم برداشت و کنترل زمان آبیاری مزارع

– تعیین نیاز آبی بهینه برای مراحل  رشد هر گیاه

– تعیین رطوبت بهینه  خاک و عمق نفوذ آن در خاک ، بمنظور نیاز آبی بهینه

– تجهیز مزارع به سیستم های الکترونیکی به منظور آبیاری در زمان مورد نیاز  و شرایط  رشد هرگیاه

– جلوگیری از فرسایش خاک های زراعی و حاصلخیز

– عدم تغییر کاربری اراضی به منظور جلوگیری از فرسایش خاک ، افزایش رسوبات و حفظ مراتع طبیعی

– مدیریت اراضی دیم ، الگوی کشت متناسب با اقلیم ، پیش بینی هواشناسی و استفاده از نتایج در شرایط نوع کشت ،زمان کشت، بررسی آفات  و دفع آن در مزارع دیم ، جلوگیری از رشد علف های هرز به منظور افزایش تولید محصولات در اراضی دیم ، شخم مناسب با شرایط خاک و اقلیم منطقه به منظور هوادهی خاک ، حفظ رطوبت خاک و افزایش کارآیی و استفاده از بارش موثر

اراضی دیم در دنیا حدود 2/1 میلیارد هکتار و 60 درصد محصولات کشاورزی جهان از این نوع  اراضی تولید می شود. مدیریت  و حفظ مراتع 60 میلیارد هکتار مراتع دنیاکه به زنجیره غذایی انسان ها و دام ها کمک می کند و باعث کاهش هزینه های دامپروری خواهد بود.

– مدیریت زهکش ها و استفاده مجدد از آب زهکش ها برای محصولات خاص و مقاوم در مقابل شوری

– ایجاد تعاونی ها و تشکل های آب بران بـــرای بهره برداری بهینه و مدیریت آب توسط آب بران

– پایش و ارزیابی مدا وم عملکرد تولید به منظور شناخت بیشتر در جهت افزایش تولید محصولات

– نقش نهاده های مختلف در بهره وری آب و خاک

– تغییر الگوی کشت متناسب با شرایط خشکسالی

– فناوری بهبود بهره وری در کشت های گلخانه ای و استفاده از روش های بارانی و قطره ای در آبیاری گلخانه ها

– کنترل آفت ها در اراضی کشاورزی و نقش مؤثر آن در تولید رشد گیاه ، نیاز آبی و کیفیت محصول

– احیاء اراضی با اجرای زهکش ها و استفاده مجدد از آب زهکش ها برای توسعه اراضی کشاورزی

– جایگزینی پساب تصفیه شده خانگی و صنعتی برای حفظ منابع آب سطحی و زیرزمینی

– به کارگیری روش های مختلف برای کاهش رطوبت خاک

– روش آماده سازی ژنتیکی محصولات در شرایط تنش آبی

– کنترل شوری خاک با استفاده از روش های مختلف آبیاری

– مکانیزاسیون ادوات کشاورزی

– تسطیح اراضی و نقش آن در کاهش مصرف آب و افزایش تولید محصولات در هکتار

– مدیریت تبخیر و اثر آن در کاهش مصرف آب ، تأثیر نور مستقیم  خورشید و باد در افزایش  تبخیر و نیاز آبی

– توسعه آبیاری میکرو در برداشت ها از آب زیر زمینی و سطحی

– استفاده از آبیاری میکرو در کشت های گلخانه ای

– پخش سیلاب به منظور افزایش ذخیره رطوبت خاک

– رعایت تقویم آبیاری با توجه به نوع کشت ، بافت خاک و شرایط اقلیمی

– اعمال مدیریت مشارکتی آبیاری

– ایجاد سامانه پشتیبانی و تصمیم گیری (DSS )

– مشارکت زنان در آبیاری

– تغییر نگرش کشاورزان برای پذیرش طرح جدید آبیاری میکرو، صرفه جویی آب و جلوگیری از ضایعات محصولات کشاورزی

– جلوگیری از فا سد شدن محصولات با توسعه صنایع جنبی کشاورزی ، دامی ، باغی و زراعی ،( بر اساس آمار 30 درصد محصولات کشاورزی  در دنیا دور ریز می شوند که معادل40 میلیارد  متر مکعب آب ، و نیاز  غذایی 500 میلیون جمعیت می باشد)

– مشارکت مالی دولت در طرح های آبیاری نوین (وضع موجود و طرح)

– مرمت و بازسازی سامانه های قدیمی کشاورزی

– بازنگری قوانین مدیریت آب ، خاک و محیط زیست

– ایجاد سامانه هــای الکترونیکی و هوشمند اندازه گیری آب در کانال های اصلی و فرعی

–  تشویق بخش خصوصی برای مشارکت در مدیریت آب و خاک

– جذب سرمایه گذاری برای استفاده از پساب های صنعتی و خانگی

– ایجاد بازار آب

– تجارت جهانی آب

– انتقال مدیریت آب به بهره برداران

– تعیین قطعات کشاورزی متناسب با شرایط خاک و فیزیوگرافی منطقه

– طبقه بندی اراضی و تعیین نوع کشت به منظور صرفه جویی

– آگاهی رسانی و ترویج فرهنگ صرفه جویی آب

– آموزش کاربران و آموزش های عمومی و همگانی در زمینه مصرف بهینه آب، افزایش کارایی و تولید محصولات کشاورزی

لینک منبع

 گردآوری‌شده توسط پایگاه دانستنی آنلاین