جامعیت شخصیت امام علی (ع) در طول تاریخ +وصیت نامه

جامعیت شخصیت امام علی (ع)، وسیع‌تر و متنوع‌تر از آن است که یک مرد بتواند در همه جوانب و نواحی آن وارد شود و توسن اندیشه را به جولان آورد. حداکثر آنچه برای یک فرد میسر است، پرداختن به یک یا چند ناحیه محدود و معین است. یکی از نواحی و جوانب وجود این شخصیت عظیم، از نظر تأثیر او بر روی انسان‌ها به شکل مثبت یا منفی است؛ به عبارت دیگر، « جاذبه و دافعه امام علی (ع) » است.

جاذبه و دافعه و جامعیت شخصیت امام علی (ع)

شخصیت افراد از نظر عکس العمل سازی در روح‌ها و جان‌ها یکسان نیست؛ به هر نسبت که شخصیت حقیرتر است، کمتر اندیشه‌ها را به خود مشغول می‌دارد و در دل‌ها هیجان و موج ایجاد می‌کند و هرچه عظیم‌تر و نیرومندتر است، عکس العمل سازتر! شخصیت‌های این گونه، زیاد سر زبان‌ها می افتند، موضوع مشاجره‌ها و مجادله‌ها می‌شوند، سوژه شعر و نقاشی و هنرهای دیگر واقع می‌شوند و قهرمان نوشته‌ها می‌گردند. این‌ها چیزهایی است که درباره امام علی (ع) به حد اعلا وجود دارد و او از این نظر، بی رقیب یا بسیار کم رقیب است.

امتیاز اساسی امام علی (ع) و دیگر مردانی که از پرتو حق روشن بوده‌اند، این است که افزون بر مشغول داشتن خاطره‌ها و سرگرم کردن اندیشه‌ها، به دل‌ها و روح‌ها، نور و حرارت، عشق و نشاط و ایمان و استحکام می‌بخشند.

فیلسوفانی مانند سقراط، افلاطون، ارسطو، بوعلی و دکارت هم قهرمان تسخیر اندیشه‌هایند. رهبران انقلاب‌های اجتماعی و مشایخ عرفان نیز پیروانی گرد خود جمع و گاه آنها را وارد مرحله تسلیم می‌کنند، اما فیلسوفان، شاگرد می‌سازند، نه پیرو، رهبران اجتماعی، پیروان متعصب می‌سازند، انسان‌های مهذّب، اقطاب و مشایخ عرفان، ارباب تسلیم می‌سازند، نه مؤمن مجاهد فعال.

در حضرت علی (ع)، هم خاصیت فیلسوف است و هم خاصیت رهبر انقلابی و هم خاصیت پیر طریقت و هم خاصیتی از نوع خاصیت پیامبران. مکتب او، هم مکتب عقل و اندیشه است و هم مکتبی انقلابی و هم مکتب تسلیم و هم مکتب حسن و زیبایی و جذبه و حرکت.

حضرت علی (ع) پیش از آن که امام عادل برای دیگران باشد و درباره دیگران به عدل رفتار کند، خود، شخصاً موجودی متعادل و متوازن بود. کمالات انسانیت را با هم جمع کرده بود. هم اندیشه‌ای عمیق و دور رس داشت و هم عواطفی رقیق و سرشار. کمال جسم و کمال روح را توأم داشت. شب، هنگام عبادت، از ماسوی می‌برید و روز، در متن اجتماع فعالیت می‌کرد.

روزها، چشم انسان‌ها، مواسات و ازخودگذشتگی‌های او را می‌دید و گوش‌هایشان، اندرزها و گفتارهای حکیمانه‌اش را می‌شنید و شب، چشم ستارگان، اشک‌های عابدانه‌اش را می‌دید و گوش آسمان، مناجات‌های عاشقانه‌اش را می‌شنید. هم مفتی بود و هم حکیم. هم عارف بود و هم رهبر اجتماعی. هم زاهد بود و هم سرباز. هم قاضی بود و هم کارگر. هم خطیب بود و هم نویسنده. حضرت علی (ع) به تمام معنا یک انسان کامل بود با همه زیبایی‌هایش.

وصیت‌نامه امیر مؤمنان، علی (ع)

شما دو تن (حسن و حسین (ع)) را به تقوای الهی سفارش می‌کنم. در جست‌وجوی دنیا نباشید، اگرچه دنیا در جست‌وجوی شما باشد. بر چیزی از دنیا که از دست شما می‌رود، دریغ مخورید. جز حق نگویید و برای پاداش [برای آخرت] کار کنید. دشمن ستمگر و یاور مظلوم و ستمدیده باشید.

شما دو تن و همه فرزندان و خانواده‌ام و هرکس را که وصیت‌نامه‌ام به دست او می‌رسد به تقوای الهی و رعایت نظم در کارها و اصلاح میان خودتان سفارش می‌کنم. از رسول خدا (ص) شنیدم که می‌فرمود: «اصلاح میان مردم، برتر از تمام نماز و روزه است و دشمنی نکنید که باعث زوال دین است».

به خویشان خود بنگرید و با آن‌ها رفت‌وآمد کنید که خدا محاسبه را بر شما سبک می‌کند.

خدا را، خدا را! در مورد یتیمان، رعایت کنید، گرسنه‌شان نگه ندارید و در محضر شما، در رنج و خواری نیفتند. از رسول خدا (ص) شنیدم که می‌فرمود: «هر کس یتیمی را سرپرستی کند تا بی‌نیاز شود، خداوند بهشت را بر او واجب می‌گرداند».

خدا را، خدا را! در مورد قرآن، مبادا دیگران در عمل بدان از شما پیشی گیرند.

خدا را، خدا را! در مورد همسایگان، پیش نظر داشته باشید که سفارش شدگان پیامبرتان هستند.

خدا را، خدا را! در مورد نماز، رعایت کنید که آن، بهتر کردارها و ستون دین شماست.

خدا را، خدا را! در مورد خانه پروردگارتان تا زمانی که باقی هستید، نباید از وجود شما خالی باشد که اگر متروک شود، نمی‌توانید همتایی برای آن قرار دهید و کوچک‌ترین چیز برای کسی که از آن برمی‌گردد، آمرزش تمام گناهانی است که پیش از آن مرتکب شده است.

خدا را، خدا را! درباره زکات که آن، خشم پروردگارتان را فرومی‌نشاند.

خدا را، خدا را! درباره جهاد، در راه خدا با مال‌ها و جان‌هایتان جهاد کنید. جز این نیست که دو تن در راه خدا جهاد می‌کنند: پیشوای هدایت‌کننده و کسی که مطیع او و پیرو هدایت اوست.

خدا را، خدا را! درباره ذریه پیامبرتان، رعایت کنید مبادا پیش روی شما به آنان ستم کنند.

خدا را، خدا را! درباره مستمندان و مسکینان پیش چشم آورید. پس آنان را در زندگی خود سهیم کنید.

با مردم به نیکویی سخن بگویید، چنان‌که خداوند شما را بدان فرموده است و امربه‌معروف و نهی از منکر را کنار نگذارید که در این صورت، خدا بدانِ شما را بر شما حاکم می‌کند، دعا می‌کنید، ولی اجابت نمی‌شود.

در کار نیک و پرهیزکاری، یار همدیگر باشید و بر گناه و ستم، همدلی نکنید.

منبع: پایگاه اطلاع رسانی حوزه

جاذبه و دافعه امام علی (ع)گردآوری‌شده توسط پایگاه دانستنی آنلاین