#نقش_دعا #نيايش #زندگي_مادی #معنوی #بیشتر_بدانیم #دانستنی
دعا درخواست از خداوند سبحان و ايجاد ارتباط با اوست. دردعا انسان با خدا راز و نياز کرده و از او درخواست کمک و مساعدت براي کسب فيض و سعادتمندي مي کند.
تعريف دعا:
دعا درخواست حاجت از خداوند براي خود و يا ديگري است.
دکتر آلکسيس کارل، مي گويد:
«نيايش اصولاً کشش روح به سوي کانون غيرمادي جهان است. به طور معمول، نيايش عبارت است از تضرع و ناله مضطربانه و طلب ياري و استعانت و گاهي يک حالت کشف و شهود روشن و آرام دروني ومستمر و دورتر از اقليم همه محسوسات است. به عبارت ديگر مي توان گفت که نيايش پرواز روح به سوي خداست و يا حالت پرستش عاشقانه اي نسبت به آن مبدئي است که معجزه حيات از او سر زده است و بالاخره نيايش، نمودار کوشش انسان است براي ارتباط با آن وجود نامرئي، آفريدگار همه هستي.»
آثار دعا و نيايش:
دعا و نيايش درزندگي و سرنوشت انسان، آثار ارزشمندي داشته و در معارف ديني، به خصوص عرفان اسلامي از اهميت ويژه برخوردار است؛ تا بدان جا که عرفا آن را يکي از ابواب کشف و شهود حقايق، براي اولياي الهي دانسته اند. لذا با توجه به آيات و روايات، به چند مورد از آثار دعا و مناجات اشاره مي شود:
نقش دعا و نيايش در زندگي مادی و معنوی انسان
1) آشنايي با معارف الهي
اولين اثر ارزشمند دعا و نيايش، آشنايي با معارف اسلامي است، ائمه معصوم در آداب دعا و نيايش به ما آموزش داده اند که هنگام دعا، ابتداء اسماء و صفات الهي، قدرت و عظمت او را يادآور شده و بر محمد(ص) و آل محمد(ع) درود بفرستيد و بر ضعف، ناتواني، گناه و کوتاهي خود در رعايت احکام الهي، اعتراف نماييد، آنگاه حاجات خود را از پروردگار جهان بخواهيد. بنابراين اولين اثر دعا و مناجات با خداي سبحان، شناخت قدرت و عظمت پروردگار، آشنايي با معارف اسلامي و استحکام پايه هاي ايماني و اعتقادي انسان، خواهد بود.
2) آرامش دروني
هر انساني در زندگي، دچار گرفتاري و مشکلاتي شده اضطراب و نگراني برايش دست مي دهد و در برخي موارد، نجات و رهايي از آن، خارج از توان انسان است به عبارتي، وارد آمدن فشارهاي فراتر از توانمندي آدمي، باعث اضطراب مي شود که تحمل آن در دراز مدت از توان انسان خارج است لذا بهترين راه براي نجات از اضطراب و نگراني، دعا و نيايش با خداي سبحان است؛ چرا که دعا، برقراري ارتباط انسان با خداست، خدايي که بر هر کاري توانا بوده و از رگ گردن به بنده اش نزديک است: نحن أقرب اليه من حبل الوريد. «و اگر انسان چيزي از او بخواهد به او خواهد داد: اذا سألک عبادي عني فاني قريب اجيب دعوه الداع» ارتباط با خدايي که بر هر امري قدرت دارد، انسان را اميدوار مي نمايد. لذا در حديثي مي خوانيم: «دعا کليد رحمت و نور و چراغي در تاريکي است.»
انسان به واسطه دعا و توجه به خدا، شايستگي بيشتري براي درک فيض خداوند پيدا مي کند و در نتيجه تکيه گاهي براي برطرف کردن ناراحتي هاي خود پيدا مي کند بنابراين دعا چراغ اميد را در دل انسان روشن مي نمايد، جامعه و مردمي که دعا و نيايش را فراموش کنند، با عکس العمل هاي نامطلوب رواني و اجتماعي، مواجه خواهند شد و به تعبير يکي از روان شناسان: «فقدان نيايش در ميان ملتي، برابر با سقوط آن ملت است، اجتماعي که احتياج به نيايش را در خود کشته است معمولاً از فساد و زوال، مصون نخواهد بود، البته نبايد اين مطلب را فراموش کرد که تنها صبح نيايش کردن و بقيه روز را همچون يک وحشي به سربردن بيهوده است بايد نيايش را پيوسته انجام داد و در همه حال با توجه بود تا اثر عميق خود را در انسان از دست ندهد .
نيايش در همين حال که آرامش را پديد مي آورد، در فعاليت هاي مغزي انسان يک نوع شکفتگي و انبساط باطني و گاهي روح قهرماني و دلاوري را تحريک مي کند، نيايش خصائص خويش را با علامات بسيار مشخص و منحصر به فردي نشان مي دهد صفاي نگاه، متانت رفتار، انبساط و شادي دروني، چهره پر از يقين، استعداد هدايت، و نيز استقبال از حوادث، اين هاست که از وجود يک گنجينه پنهان در عمق جسم و روح ما حکايت مي کند.»
بنابراين؛ دعا به انسان اعتماد به نفس داده و از يأس و نااميدي بازداشته و به تلاش و کوشش بيشتر دعوت مي نمايد، و او را از نگراني، خارج و آرامش را به او هديه مي کند. لذا دعا هنگام حوادث سخت و طاقت فرسا به انسان قدرت، نيرو و اميدواري و آرامش مي بخشد و از نظر رواني، اثر غيرقابل انکاري دارد.
3) نجات و رهايي از مشکلات
در سوره انبياء خداي سبحان، به داستان حضرت يونس(ع) اشاره نموده مي فرمايد: «وذا النون اذ ذهب مغاضبا فظن ان لن نقدر عليه فنادي في الظلمات ان لا اله الا انت سبحانک اني کنت من الظالمين فاستجبنا له و نجيناه من الغم و کذلک ننجي المؤمنين»؛ (انبياء 87-88) «و ذاالنون ]يونس[ را ]به يادآور[ در آن هنگامي که خشمگين ]از ميان قوم خود[ رفت و چنين مي پنداشت که ما بر او تنگ نخواهيم گرفت ]اما موقعي که در کام نهنگ فرو رفت[ در آن ظلمت ها، فرياد زد خداوندا! جز تو معبودي نيست، منزهي تو، من از ستمکاران بودم، ما دعاي او را به اجابت رسانديم و از آن اندوه، نجاتش بخشيديم و همين گونه مؤمنان را نجات مي دهيم.
آنچه از آيه استفاده مي شود اين است که اگر انسان مؤمن، شرايط و آداب دعا و نيايش را رعايت کند، دعايش به اجابت خواهد رسيد. پيامبر خاتم(ص) مي فرمايد: «خداوند هرگاه پيامبري را مي فرستاد به او مي فرمود: هرگاه امر ناخوشايندي تو را اندوهگين ساخت، مرا بخوان تا پاسخ دهم. خداوند اين نعمت را به امت من نيز ارزاني داشته است آن جا که مي فرمايد مرا بخوانيد تا اجابت کنم شما را.»
4) تحصيل نعمت هاي الهي
انسان هاي مؤمن با دعا و نيايش مي توانند در نعمت هاي الهي را به روي خود گشوده و با استفاده از آن، موفقيت هاي فراواني را به دست آورند، لذا در سوره نساء مي خوانيم: «ولا تتمنوا ما فضل الله به بعضکم علي بعض للرجال نصيب مما اکتسبوا و للنساء نصيب مما اکتسبن و سئلوا الله من فضله ان الله کان بکل شيء عليما»؛(نساء 32) «برتري هايي را که خداوند نسبت به بعضي از شما بر بعضي ديگر، قرار داده، آرزو نکنيد، مردان نصيبي از آنچه به دست مي آورند، دارند و زنان نصيبي ]و نبايد حقوق هيچ يک پايمال شود[ و از فضل ]و رحمت[ خدا بخواهيد و خداوند بر هر چيزي دانا است.»
پيامبر اکرم(ص) مي فرمايد: «براي هر حاجتي که داريد حتي اگر بند کفش باشد، دست خواهش به سوي خداي عزوجل دراز کنيد زيرا تا او، آن را آسان نگرداند، آسان نشود» باز مي فرمايد: خداوند به موسي، وحي فرمود: «اي موسي! هر چه نياز داري از من بخواه حتي علوفه گوسفند و نمک خميرت را.» بايد توجه داشت که دعا و نيايش و تقاضاي فضل و عنايت پروردگار، به اين نيست که انسان به دنبال اسباب و عوامل هرچيزي نرود، بلکه بايد فضل و رحمت خداي سبحان را در لابلاي اسبابي که او مقرر داشته است، جستجو کرد.
5) منزلت نزد پروردگار
از جمله آثار دعا و نيايش، به دست آوردن ارزش و کسب منزلت، نزد پروردگار عالم خواهد بود در سوره فرقان مي خوانيم:«قل ما يعبوا بکم ربي لولا دعاؤکم»؛ «بگو پروردگارم ارجي براي شما قائل نيست اگر دعاي شما نبود» مفهوم آيه اين است که اگر جايگاه و منزلتي نزد خداوند داريد به خاطر دعا و نيايش است.
امام صادق (ع) نيز مي فرمايد:«نزد خداي متعال، مقام و منزلتي است که کسي به آن مقام نمي رسد مگر به درخواست و دعا.
امام صادق (ع) در جمله ديگري مي فرمايد:«نزد خداوند مقامي است که جز با دعا و تقاضا، نمي توان به آن رسيد و اگر بنده اي، دهان خود را از دعا فرو بندد و چيزي تقاضا نکند، چيزي به او داده نخواهد شد، پس از خدا بخواه تا به تو عطا شود؛ چرا که هر دري را بکوبيد و اصرار کنيد، سرانجام گشوده خواهد شد.»
اعمال عبادي هر کدام به نوبه خود، رابطه انسان با پروردگار جهان را برقرار نموده عبد را به خداي سبحان، نزديک تر مي نمايد و باعث محبوبيت انسان، نزد خداوند مي شود، دعا و نيايش که بهترين عمل عبادي است باعث مي شود انسان دعا کننده را، خداوند دوست داشته باشد.
امام باقر (ع) مي فرمايد:«به راستي خداي عزوجل از ميان بندگان مؤمن خود، آن بنده را دوست دارد که بسيار اهل دعا و نيايش باشد بر شما باد که هنگام سحر تا طلوع خورشيد را براي دعا انتخاب کنيد زيرا در اين ساعات، درهاي آسمان، گشوده مي شود و روزي بندگان تقسيم مي گردد و خواسته هاي بزرگ به اجابت مي رسد.»
خداي سبحان نيز به خاطر دعا و نيايش حضرت ابراهيم (ع) از او تجليل و تمجيد مي نمايد آن جا که مي فرمايد:«ان ابراهيم لحليم اواه منيب» (هود 75) امام باقر (ع) در بيان آيه مي فرمايد:«اواه کسي است که بسيار دعا مي کند.» امام علي (ع) نيز مي فرمايد:«محبوب ترين عمل نزد خداوند دعا و نيايش است.» دوست داشتن عملي، باعث محبوبيت عامل آن، خواهد شد.
6) شفاي درد و بيماري
کم نيستند انسان ها و خانواده هايي که خود يا عزيزشان به امراض و بيماري هاي لاعلاج، مواجه شده اند، در چنين مواقعي که دکتر، مريض را، جواب کرده و مريض تمام راه ها را بسته مي بيند، معمولاً به سمت خدا، دعا و نيايش، روي مي آوردند. خيلي ها نيز از اين طريق به نتيجه رسيده و جواب گرفته اند، بنابراين يکي ديگر از آثار دعا و نيايش، رفع گرفتاري و شفاي بيماران لاعلاج است. امام صادق (ع) مي فرمايد:«دعا کنيد که دعا شفا دهنده دردهاست.» امام کاظم (ع) نيز به اين حقيقت اشاره نموده مي فرمايد:«هر دردي دعايي دارد پس اگر دعا به بيمار الهام شد، اجازه شفايش داده شده است.»
نيايش گاهي تأثيرات شگفت آوري دارد. بيماراني بوده اند که تقريباً به طور آني از دردهايي چون خوره، سرطان، و عفونت کليه و زخم هاي مزمن و سل ريوي و استخواني پريتونئال شفا يافته اند… اين معجزه با چنان سرعتي سلامت را به بيمار باز مي دهد که هرگز حتي امروز جراحان و نيز فيزيولوژيست ها در طول تجربيات شان مشاهده نکرده اند. براي اين که اين پديده ها بروز کند نيازي نيست که حتماًخود بيمار نيايش کند اطفال کوچکي که هنوز قدرت حرف زدن نداشته اند و همچنين مردم بي عقيده نيز شفا يافته اند ليکن در کنار آن ها کسي نيايش کرده است. نيايشي که به خاطر ديگري انجام شود همواره اثربخش تر است.»
7) دفع بلاها
انسان موجودي ضعيف، ناتوان و آسيب پذير و در عين حال، سطحي نگر است تا زماني که سختي و مشکلات گريبانش را نگرفته باشد، متوجه ضعف و ناتواني خود نبوده، مغرور و متکبر، دنيا را به کام خود مي بيند. هنگامي که سرش به سنگ خورده و با مانع مواجه مي شود، به خود مي آيد. در آموزه هاي ديني، به انسان آموزش داده اند که غرور و خودخواهي را کنار گذاشته قبل از آن که سختي، مشکلات و بلاها، دامنگيرش شود؛ با دعا و نيايش بلاها را از خود دور سازد.
امام علي (ع) مي فرمايد:«امواج بلا را با دعا دفع کنيد» در حديث ديگري از امام صادق (ع) مي خوانيم:«قبل از آن که بلا به شما نازل شود، دعا کنيد که خداوند به واسطه دعا، بلا را دفع مي کند» امام سجاد (ع) مي فرمايد:«دعا و بلا، تا روز قيامت با هم هستند و دعا، بلا را دفع مي کند حتي اگر نزول آن قطعي شده باشد.»
منبع: سازمان تبلیغات اسلامی
گردآوری شده توسط پایگاه دانستنی آنلاین
