کاربردها و مصارف کلرید سدیم

دانستنی آنلاین: آیا می‌دانستید نیمی از جنگ‌های تاریخ بشر بر سر کلرید سدیم بوده؟! بله، ترکیب سدیم و کلرید که بیشتر با نام نمک خوراکی شناخته می‌شود، یکی از حیاتی‌ترین مواد معدنی روی زمین است که ترکیبات ساده آن در عین خواص فوق‌العاده‌ای که دارد، باعث شده تا جایگاه ویژه‌ای در صنایع مختلف داشته باشد.

در این مقاله قصد داریم به صورت کامل به شرح کاربردها و مصارف کلرید سدیم بپردازیم. با ما همراه باشید.

کلرید سدیم چیست؟

کلرید سدیم (Sodium Chloride) که با نام نمک خوراکی یا نمک دریا نیز شناخته می‌شود، یک ترکیب یونی با فرمول شیمیایی NaCl است که اغلب به صورت کریستالی سفید رنگ یا بی‌رنگ ظاهر می‌شود و طعمی شور دارد.

کلرید سدیم یکی از ترکیبات ضروری برای بدن انسان به شمار می‌رود که موجب کنترل فشار خون، مدیریت جذب و البته بهبود عملکرد سیگنال‌های عصبی می‌شود. نمک خوراکی، همچنین در گروه ترکیبات غیر آلی قرار می‌گیرد، به این معنی که از بدن موجودات زنده به دست نمی‌آید.

نسبت ترکیب سدیم به کلرید در NaCl  تقریباً ۱ به ۱٫۵ است (هرچند نسبت ترکیب یونی آن ۱:۱ است).

خواص فیزیکی کلرید سدیم

• ساختار فیزیکی: کلرید سدیم دارای ساختار بلوری مکعبی است.
• رنگ:سفید یا بی‌رنگ.
• نقطه ذوب: حدود ۸۰۱ درجه سانتی گراد.
• نقطه جوش : حدود ۱۴۱۳ درجه سانتی گراد.
• چگالی:حدود ۲٫۱۶۵ گرم بر سانتی‌متر مکعب.
• حلالیت:به راحتی در آب حل می‌شود و محلول الکترولیتی تشکیل می‌دهد.

خواص شیمیایی کلرید سدیم

• یونی بودن: کلرید سدیم به دلیل وجود یون‌های سدیم (Na+) و کلرید (Cl-) یک ترکیب یونی فوق‌العاده است.
• واکنش‌پذیری: کلرید سدیم در حالت جامد نسبتاً پایدار است و به راحتی با مواد دیگر واکنش نمی‌دهد اما در حالت محلول آبی، یون‌های آن می‌توانند در واکنش‌های شیمیایی مختلف شرکت داشته باشند.

 کاربردهای کلرید سدیم در صنایع مختلف

خواص فیزیکی و شیمیایی کلرید سدیم باعث شده تا در صنایع مختلف و البته در زندگی روزمره ما، کاربردهای مختلفی داشته باشد. از جمله این مصارف، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

کاربرد کلرید سدیم در صنایع غذایی

کلرید سدیم به خاطر طعم شوری که دارد به عنوان یکی از اصلی‌ترین چاشنی‌های مواد خوراکی، همواره مورد علاقه و استفاده بشر بوده است. نمک خوراکی مهم‌ترین و اصلی‌ترین طعم دهنده غذاها به شمار می‌رود.

علاوه بر طعم‌دهندگی، می‌توان از کلرید سدیم برای جلوگیری از فساد مواد غذایی نیز استفاده کرد از زمان‌های قدیم، انسان‌ها با نمک سود کردن مواد خوراکی، جلوی رشد باکتری‌ها و دیگر میکروارگانیسم‌های موجود در آن‌ها را گرفته و ماندگاری و سلامت آنان را افزایش می‌دادند.

سدیم کلرید مانند میعانات گازی در صنایع غذایی می‌تواند کاربردهای متنوعی در این حوزه داشته باشد.

کاربرد کلرید سدیم تصفیه آب

در فرآیند تصفیه آب می‌توان از ترکیب سدیم کلرید برای نرم کردن یا تهویه آب استفاده نمود. نمک دریا موجب حذف یون‌های کلسیم و منیزیم از آب می‌شود و آن را برای مصارف خانگی یا در صنایع گوناگون، قابل استفاده می‌کند.

کاربرد کلرید سدیم در صنایع شیمیایی

سدیم کلرید را می‌توان به عنوان یک ماده خام برای تولید مواد شیمیایی گوناگون نیز مورد استفاده قرار داد. از نمک طعام برای تولید کلر، کربنات سدیم (خاکستر سودا) و هیدروکسید سدیم (سود سوزآور) استفاده می‌شود.

البته از کلرید سدیم در صنایع دیگری همچون خمیر و کاغذ، صابون سازی و تولید مواد شوینده نیز به صورت گسترده استفاده می‌کنند.

کاربرد کلرید سدیم برای یخ‌زدایی

خواص محلول و الکترولیز کلرید سدیم باعث می‌شود که کاربردهای زیادی به عنوان یک عامل یخ‌زدا داشته باشد. از نمک خوراکی به صورت گسترده برای آب کردن برف‌ها و یخ‌های جاده‌ها، باندهای فرودگاه و اتوبان‌ها در فصول سرد سال استفاده می‌کنند.

علاوه بر این، برای جلوگیری از یخ‌زدگی سطوح مختلف نیز از کلرید سدیم استفاده می‌شود. در شرایطی که احتمال یخ بستن سطوح حساس بالاست، کافی است کمی نمک خوراکی روی آن‌ها بپاشید تا از این اتفاق جلوگیری کنید.

کاربرد کلرید سدیم در صنایع پزشکی

کلرید سدیم در صنعت بهداشت و پزشکی کاربردهای مختلفی دارد. از جمله این که از آن برای تهیه محلول‌های نمکی مورد نیاز جهت تولید انفوزین‌های درون وریدی استفاده می‌شود. از نمک خوراکی همچنین برای شستشوی زخم‌ها و تولید محلول سالین (که به پر کردن مایعات و الکترولیت در بدن کمک می‌کند) بهره می‌برند.

کاربرد کلرید سدیم در صنعت کشاورزی

در صنعت کشاورزی، گاهی اوقات از کلرید سدیم جهت جلوگیری از تجمع نمک‌های مضر در خاک استفاده می‌کنند، هرچند این کار تنها در برخی از سیستم‌های آبیاری خاص رواج دارد.

از نمک خوراکی همچنین ممکن است برای افزایش یون‌های ضروری کلرید و سدیم به خوراک دام نیز استفاده شود.

کاربرد کلرید سدیم در آزمایشگاه‌ها

آزمایشگاه‌های شیمیایی اغلب از کلرید سدیم به عنوان یک معرف یا شناساگر استفاده می‌کنند. از این ماده همچنین می‌توان به عنوان یک استاندارد کالیبراسیون، برای تهیه محلول‌های خاص بهره برد.

در آزمایشگاه‌های بیولوژیک، از کلرید سدیم برای استخراج دی‌ان‌اِی یا پروتئین از بافت‌های ارگانیک نیز استفاده می‌شود.

کاربرد کلرید سدیم در صنعت دامپروری

علاوه بر اضافه کردن کلرید سدیم برای غنی‌سازی بیشتر خوراک دام‌ها، از آن به عنوان یک مکمل غذایی هم استفاده می‌شود. در صنعت دامپروری از نمک خوراکی به صورت بلوک‌های معدنی یا لیس نمک استفاده می‌کنند تا از این طریق مواد معدنی مورد نیاز بدن حیوانات تأمین شود.

کاربرد کلرید سدیم در فرآیندهای صنعتی

می‌توان از کلرید سدیم به عنوان یک شار جهت استخراج انواع فلزات از سنگ بهره برد. از الکترولیز آن در حضور آب، همچنین برای تولید کلرین در حجم‌های بسیار بالا نیز استفاده می‌شود. کلرین خود کاربردهای متنوعی در تولید پی‌وی‌سی، مواد ضد عفونی کننده و حلال‌های گوناگون دارد.

کلرید سدیم در صنایع آلومینیوم سازی و لاستیک‌ سازی نیز کاربردهای زیادی دارد.

کاربرد کلرید سدیم در صنایع نفت و گاز

کلرید سدیم به عنوان یک ترکیب افزودنی به مایعات حفاری اضافه شده و از این طریق به استخراج نفت و گاز کمک می‌کند. نمک خوراکی جزو مواد تفکیک ناپذیر بوده و می‌تواند فشارهای ناشی از خروج نفت و گاز از زمین را کاهش دهد.

کاربرد کلرید سدیم در صنعت نساجی و رنگرزی

از کلرید سدیم به صورت گسترده به عنوان یک حلال در صنایع نساجی و رنگرزی استفاده می‌شود. نمک طعام می‌تواند موجب جداسازی آلودگی‌ها و ناخالصی‌ها شده و سبب جذب ترکیبات یونی باقی مانده از فرآیندهای رنگرزی شود.

همچنین می‌توان آن را در ترکیب با اسید سولفوریک و آب، در قالب دی اکسید کلر و کلرات سدیم، برای رنگبری مواد مختلف، مورد استفاده قرار دارد.

سخن پایانی

سدیم کلرید یکی پراستفاده‌ترین ترکیبات معدنی در صنایع مختلف به شمار می‌رود که ذکر تمامی مصارفش از حوصله متن خارج است. در این مقاله تلاش کردیم تا به صورت خلاصه و ساده، به انواع کاربردهای کلرید سدیم در صنایع مختلف اشاره کنیم. امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد.