«دانستنی آنلاین»- احسان انصاری:پیروزی رجب طیب اردوغان در انتخابات نفس گیر ترکیه در حالی رقم خورد که گمانه زنی ها درباره آینده ترکیه این است که حداقل در پنج سال آینده اردوغان تغییرات جدی در سیاست داخلی و خارجی ترکیه به وجود نخواهد آورد.
زمانی که اردوغان به نخست وزیری ترکیه رسید عنوان کرد که ما به دنبال این هستیم که وارد اتحادیه اروپا شویم. این در حالی است که فرانسوا اولاند رئیس جمهور سابق فرانسه در یک سخنرانی جنجالی عنوان کرد که اتحادیه اروپا دنیای مسیحیت است و جای مسلمانان نیست.به همین دلیل نیز اردوغان در ورود ترکیه به اتحادیه اروپا ناموفق بود وراه به جایی نبرد.
پس از این وی به دنبال احیای امپراطوری عثمانی در منطقه خاورمیانه بود که در این زمینه نیز با اقبال مناسبی در بین کشورهای عربی مواجه نشد و به همین در این پروژه نیز شکست خورد.هنگامی که اردوغان در اروپا و بین کشورهای عربی به دستآورد قابل توجهی نرسید به سمت چین و روسیه گرایش پیدا کرد.
اردوغان امیدوار است در آینده این دو کشور در ترکیه سرمایه گذاری کنند. این در حالی است که نیروگاه هسته ای که روسیه در ترکیه در حال ساخت است و سرمایه گذاری های سخاوتمندانه ای که چین در ترکیه انجام داده در نهایت به سود اردوغان در فضای انتخابات ترکیه تمام شده است.به همین دلیل اردوغان در شرایطی که دوباره در انتخابات به پیروزی رسیده و به عنوان رئیس جمهور انتخاب شده به دلیل موفقیت های نسبی که در سیاست داخلی و خارجی به دست آورده تا حدود زیادی همان روند را ادامه خواهد داد و بعید به نظر می رسد تغییر جدی در سیاست های وی به وجود بیاید.
یکی از ویژگی های اردوغان این است که در حوزه نهادسازی موفق عمل کرده است. این نهادسازی ها در حوزه های امنیتی،نظامی،اطلاعاتی و اداری بوده و اردوغان موفق شده نفوذ خوبی در این زمینه در ترکیه برای خود ایجاد کند.از سوی دیگر اردوغان دست ارتش را در سیاست کوتاه کرد و در کشوری که همواره به کودتا آلوده بوده اجازه نداد ارتش در سیاست دخالت کند.
این در حالی است که اردوغان موفق شده ترکیه را از نظر نظامی به یک قدرت نظامی تبدیل کند به شکلی که در شرایط کنونی ترکیه به عنوان دومین کشور قدرتمند نظامی ناتو شناخته می شود.
اردوغان و محبوبیت از دست رفته
نکته مهمی که در انتخابات اخیر ترکیه مشهود بود این بود که اردوغان محبوبیت گذشته خود را در بین مردم ترکیه از دست داده است. این موضوع به خوبی در فضای انتخاباتی مشهود بود.دلیل اصلی این مسأله نیز این است که نسل جدیدی که در ترکیه ظهور کرده زیاد مقید به مسائل مذهبی نیست و به همین دلیل این موضوع به زیان اردوغان تمام شده است.
از زمان آتاتورک در ترکیه هر نوع نمایش مذهبی در مدارس و دانشگاه های ترکیه ممنوع بود و دختران و زنان نمی توانستند با روسری به دانشگاه بروند.با این وجود اردوغان از زمانی که به قدرت رسید این قوانین را برداشت و امتیازات زیادی به مسلمانان داد. به همین دلیل نیز مسلمانان طرفدار وی هستند و این طرفداری به خوبی خود را در نتیجه انتخابات نیز نشان داد.
با این وجود نسل جدید ترکیه به همراه طبقه متوسط و تحصیل کردگان و روشنفکران جامعه ترکیه از کاندیداتوری قلیچدار اغلو حمایت کردند.این در حالی است که به نظر می رسد فضای جامعه ترکیه به شکلی است که هنوزسکولارها نتوانسته اند تعادل اجتماعی و سیاسی را به سود خود تغییر بدهند.
نکته مهمی که در این زمینه باید در نظر گرفت این است که براساس سنت های سیاسی رئیس جمهوری که مستقر است از قدرت اعمال نفوذ بیشتری برخوردار است.در ترکیه در حدود۵۳ شبکه تلویزیونی وجود دارد که۲۵ شبکه آن خصوصی است.در فضای انتخابات همه این۵۳ شبکه تلویزیونی تحت فشار نفوذ اردوغان به سود وی تبلیغات کردند.این وضعیت نشان می دهد که قدرت نفوذ اردوغان در زمینه های مختلف به وی برای پیروزی در انتخابات کمک کرد. به نظر می رسد اردوغان در سال هایی که قدرت را در ترکیه در اختیار داشته در زمینه نهادسازی موفق عمل کرده است.
نکته دیگری که در کاهش محبوبیت اردوغان نقش داشت چالش های اقتصادی ترکیه بود.زمانی که اردوغان قدرت را در ترکیه در اختیار گرفت وضعیت اقتصادی ترکیه خیلی خوب شد به شکلی که این کشور با رشد اقتصادی دو رقمی مواجه شد.
با این وجود در سال های اخیر وضعیت اقتصادی ترکیه وضعیت مناسبی نبود و این کشور با تورم و چالش های متعددی در زمینه اقتصادی مواجه بود.برخی دلایل این اتفاق نیز این بود که اردوغان تا حدودی از غرب فاصله گرفت و از سوی دیگر با جنگ سوریه آوارگان زیادی به ترکیه مهاجرت کردند که در وضعیت اقتصادی این کشور تأثیر منفی داشت. از سوی دیگر دخالت هایی که اردوغان در جنگ سوریه و تنش های خاورمیانه انجام داد باعث شد اقتصاد ترکیه تحت فشار قرار بگیرد.
در شرایط کنونی ترکیه با تورم بالای ۵۰ درصد و میزان بیکاری مواجه است که چالش های جدی برای این کشور به وجود آورده است.این اتفاقات باعث شد که اردوغان به مرور زمان محبوبیت خود را از دست بدهد.
عدم موفقیت در سیاست خارجی
اردوغان در بیست سال گذشته که قدرت را در ترکیه در اختیار داشت در زمینه سیاست خارجی خود یک رویکرد کثرت گرا در پیش گرفته بود و خود را محدود به همکاری با آمریکا و یا کشورهای غربی نکرده بود.اردوغان در سال های اخیر رابطه خوبی با روسیه برقرار کرده بود. این در حالی است که اردوغان نتوانست در دنیای عرب در زمینه سیاست خارجی به دستآورد قابل ملاحظه ای دست پیدا کند.
وی به دلیل گرایش به اخوان المسلیمن نتوانست با دو کشور مهم دنیای عرب یعنی عربستان و مصر که علیه اخوان المسلمین هستند ارتباط موثری برقرار کند.این در حالی است که اردوغان تمایل زیادی داشت کشورهای ثروتمند عربی مانند عربستان و امارات متحده عربی در ترکیه سرمایه گذاری کنند.در واقع اردوغان نتوانست در بین کشورهای عربی جایگاه قابل توجهی پیدا کند که این یک نقض بزرگ برای وی به شمار می رود.
نکته دیگر اینکه گستردگی حضور نیروهای نظامی ترکیه در کشورهایی مانند لیبی،قطر و سوریه هزینه های نظامی ترکیه را بالا برده و به همین دلیل دولت اردوغان ناچار شده مالیات ها را افزایش بدهد. اگر چه قلیچدار اغلو گرایش به غرب داشت و شعارهای سکولار مطرح کرده و به همین دلیل طبقه متوسط،تحصیل کردگان و رأی اولی ها در انتخابات به قلیچدار اغلو رأی دادند اما در نهایت وی نتوانست به آنچه دوست داشت دست پیدا کند و از اردوغان شکت خورد.
