«دانستنی آنلاین»-احسان انصاری:آینده مذاکرات ایران و آمریکا در هاله ای از ابهام قرار دارد. این در حالی است که گمانه زنی های موجود نشان می دهد احتمال ادامه مذاکرات بیشتر از توقف آن است. با این وجود ویتکاف مذاکره کننده ارشد آمریکا با ایران در وضعیت پیچیده ای قرار دارد و این احتمال وجود دارد که وی به جای والتز که از مشاور امنیت ملی آمریکا برکنار شده قرار بگیرد. در چنین شرایطی این سوال مطرح می شود که آیا وی همچنان مذاکره کننده آمریکا با ایران خواهد بود یا خیر؟
در ظاهر، دلیل اصلی کنار رفتن والتز افشای اطلاعات محرمانه در اپلیکیشن سیگنال بود؛ موضوعی که رسوایی بزرگی به نام «سیگنال گیت» را رقم زد. داستان از آنجا آغاز شد که جفری گلدبرگ، سردبیر مجله آتلانتیک، به‌اشتباه در گروهی محرمانه در سیگنال اضافه شد؛ گروهی که توسط خود والتز اداره می‌شد. این رسوایی دامنه گسترده‌ای پیدا کرد و پای مقامات ارشد امنیت ملی را به میان کشید.
برکناری والتز با حواشی و گمانه‌زنی‌های زیادی همراه بود. برخی منابع خبری گزارش دادند که والتز به طور ناگهانی و بدون اطلاع قبلی برکنار شد، در حالی که برخی دیگر ادعا کردند که این تصمیم از قبل برنامه‌ریزی شده بود. دولت ترامپ تلاش کرد تا این برکناری را به عنوان یک تغییر سازمانی عادی جلوه دهد، اما بسیاری از ناظران بر این باور بودند که عوامل دیگری در این تصمیم نقش داشته‌اند.این اتفاق در دولت اول ترامپ نیز درباره جان بولتون رخ داد.
به نظر می‌رسد این تغییرات ناشی از اختلاف‌نظر عمیق ترامپ با والتز و روبیو در استراتژی‌های کلان دولت است. گزارش ها حاکی از آن است که والتز فاقد مهارت های لازم برای ایجاد اجماع و ایجاد روابط کاری قوی با سایر مقامات ارشد دولتی بوده است. این منجر به اصطکاک و اختلاف نظر در مورد مسائل کلیدی سیاست خارجی شد و توانایی دولت را برای اتخاذ تصمیمات سریع و قاطع تضعیف کرد.
مارکو روبیو، وزیر خارجه ایالات متحده، حالا همزمان نقش مشاور امنیت ملی را بر عهده گرفته، اما زمزمه‌ها درباره احتمال کنار رفتن او نیز همچنان ادامه دارد.روزنامه نیویورک‌پست که از حامیان و رسانه مورد علاقه ترامپ است در گزارشی به انتقادهای فزاینده از استیو ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ در امور خاورمیانه، پرداخته و نوشته که او به‌دلیل شیوه «بحث‌برانگیز و غیرحرفه‌ای‌اش در مذاکرات با دو دشمن بزرگ آمریکا»، مورد انتقاد شدید متحدان و افراد نزدیک به دولت قرار گرفته است.
این روزنامه با استناد به گزارش منابع مختلف خود افزوده است ویتکاف که عملا به نماینده شخصی ترامپ در مقابل ولادیمیر پوتین بدل شده، جلسات سطح بالا و حساس را به تنهایی برگزار می‌کند و حتی گاهی در اقدامی که خلاف عرف دیرینه دیپلماسی آمریکاست، برای ترجمه به مترجمان کرملین تکیه کرده است.
ویتکاف که توسط متحدانش به‌عنوان یک مذاکره‌کننده سرسخت معرفی می‌شود، به نظر می‌رسد بدون دخالت در بدترین درگیری اروپا از زمان جنگ جهانی دوم، کارهای زیادی برای انجام دادن دارد.
ویتکاف در نقش فرستاده ویژه خاورمیانه، تلاش کرده است تا یک توافق آتش‌بس و آزادی گروگان‌ها بین اسرائیل و حماس و همچنین یک توافق اصلاح‌شده با ایران بر سر برنامه هسته‌ای این کشور را مذاکره کند.
دوره تصدی ویتکاف پس از اینکه به برقراری یک وقفه دو ماهه در جنگ بین اسرائیل و حماس کمک کرد که یک روز قبل از سوگند یاد کردن ترامپ به اجرا درآمد، با موفقیت آغاز شد.
ویتکاف در پی مذاکرات غیرمستقیم در عمان، پیشنهاد داد که به ایران اجازه داده شود تاسیسات خود را حفظ کند، در صورتی که قول دهد سطوح غنی‌سازی اورانیوم را کمتر از آنچه برای سلاح مورد نیاز است، نگه دارد. این طرح منعکس‌کننده توافق هسته‌ای رئیس‌جمهور باراک اوباما است که ترامپ در دوره اول ریاست جمهوری خود آن را لغو کرد.
ویتکاف در ۱۴ آوریل به شان هانیتی، مجری فاکس نیوز گفت: نیازی نیست که شما به قول خودتان یک ‘برنامه هسته‌ای غیرنظامی را اداره کنید که در آن بیش از ۳.۶۷ درصد غنی‌سازی می‌کنید.بنابراین این موضوع بیشتر مربوط به راستی‌آزمایی برنامه غنی‌سازی خواهد بود.
در همین زمینه اما نیویورک تایمز در گزارشی اعلام کرد: علیرغم تصدی جدید «مارکو روبیو» به عنوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید؛ اما دوست دیرینه «ترامپ» یعنی «استیو ویتکاف»، مسئول مذاکره با ایران باقی‌مانده است.
واقعیت این است که سفرهای بین‌المللی ویتکاف او را به جاهایی بسیار فراتر از مسئولیت اولیه‌اش برده‌اند و به‌وضوح مشخص شده که او چیزی دارد که دیگر اعضای دولت، یا دست‌کم بیشترشان، ندارند: اعتماد کامل دونالد ترامپ.
در مدت تنها سه ماه، ویتکاف به چهره محوری ترامپ در مهم‌ترین چالش‌های سیاست خارجی دولت جدید بدل شده است – نقشی که گاه به حوزه‌هایی وارد می‌شود که معمولاً در اختیار وزرای خارجه و رؤسای سازمان‌های اطلاعاتی است.
این در حالی است که ویتکاف هیچ‌گاه سابقه رسمی در دولت نداشته و همین موضوع در واشنگتن و خارج از آن پرسش‌هایی را برانگیخته: ترامپ تا چه حد به دیگر دستیاران سنتی‌تر و باتجربه‌تر در سیاست خارجی اعتماد دارد؟ و آیا ویتکاف واقعاً توانایی و شایستگی فعالیت در چنین سطحی از عرصه جهانی را دارد؟
منابع نزدیک به ویتکاف اما اظهار کرده‌اند که او نسبت به انتقادات پیرامون بی‌تجربگی‌اش در حوزه دیپلماسی آگاه است، اما معتقد است که نداشتن پیش‌زمینه سنتی در سیاست خارجی، می‌تواند امتیازاتی نیز به همراه داشته باشد. یکی از منابع نزدیک به او می‌گوید: «او در تعامل با بازیگران خارجی تازه‌کار نیست و در حرفه املاک و سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی همواره با آنان در تماس بوده است. آنچه جدید است، این است که اکنون به‌نمایندگی از دولت ایالات متحده با آن‌ها مذاکره می‌کند، اما حتی در این سطح هم، موفقیت نیازمند ایجاد اعتماد متقابل است».
نقش رو به گسترش ویتکاف در سیاست خارجی ایالات متحده – از مذاکرات درباره ایران، غزه و روسیه گرفته تا گفتگوهای صلح اوکراین عمدتاً ناشی از اعتماد عمیق شخص دونالد ترامپ به اوست. بر اساس اظهارات مقام‌های دولت ترامپ و منابع نزدیک به رئیس‌جمهور، ترامپ و ویتکاف با توجه به سابقه مشترک‌شان در حوزه املاک، نگرش مشابهی نسبت به تعامل با رهبران خارجی دارند؛ مسئله‌ای که زمینه‌ساز واگذاری یکی از مهم‌ترین و تعیین‌کننده‌ترین مسئولیت‌های دوره دوم ریاست‌جمهوری ترامپ به ویتکاف شده است.
