دانستنی آنلاین: فضای سایبر که در ایران از آن به فضای مجازی تعبیر می‌شود: فضای تئوری است که ارتباطات رایانه‌ای در آن رخ میدهد.
به گزارش پایگاه خبری دانستنی آنلاین، امروزه شبکه‌های اجتماعی جزو عناصر مهم زندگی اجتماعی هستند و در مسیر توسعه خواه ناخواه تأثیر می‌گذارند. شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی چون تجربه‌های تازه‌ای هستند ممکن است با برخی بی‌مهارتی‌ها باعث بروز مشکلات بویژه برای گروه‌های سنی خاص بشود.
صرف اینکه فکر کنیم یک ابزار یا رسانه به دلیل مشکلاتی که می‌تواند به وجود آورد نباید مورد استفاده قرار گیرد و آن را یک تهدید دانست بسیار نامعقول است، می‌توان گفت یکی از راه‌های مبارزه با فساد، رانت و انواع و اقسام سوء‌استفاده از موقعیت قدرت همین شبکه‌های اجتماعی می‌تواند باشد.
اگر بتوانیم این شبکه‌ها را به صورت درست نظارت کنیم می‌توان گفت ابزار مناسبی برای کنترل قدرت خواهد بود چرا که در فضای مجازی اخبار و اطلاعات بسرعت منتشر می‌شوند و شهروندان می‌توانند بر اعمال زمامداران نظارت داشته باشند. ماده۳۳منشور حقوق شهروندی، اختصاص به حق آزادانه و بدون تبعیض در جهت دسترسی و برقراری ارتباط و کسب اطلاعات و دانش در فضای مجازی دارد.
در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به‌طور صریح در خصوص حق دسترسی به فضای مجازی سخنی به میان نیامده است اما با عنایت به مقدمه قانون اساسی و برخی از اصول این قانون می‌تواند تضمین گر این حق باشد.
در مقدمه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران گفته شده«… قانون اساسی… در گسترش روابط بین‌المللی با دیگر جنبش‌های اسلامی و مردمی می‌کوشد تا راه تشکیل امت واحد جهانی را هموار کند و استمرار مبارزه در نجات ملل محروم و تحت ستم در تمامی جهان قوام یابد.»
برای دستیابی به این مهم باید لوازم آن نیز فراهم شود اگر بخواهیم امتی واحد در جهان ایجاد کنیم لازمه آن وجود روابط گسترده و آسان با سایر مردم در کشورهای دیگر است تا بتوانیم به تبادل نظرها و اطلاع‌رسانی آسان دسترسی داشته باشیم.این امر را می‌شود از طریق فضای مجازی و اینترنت به نحو آسانتری انجام داد.
همچنین برای اینکه قانون اساسی بتواند راه استبداد فکری و اجتماعی را سد کند و بستری مناسب برای شهروندان درخصوص آگاه‌سازی فراهم کند می‌توان گفت فضای مجازی مناسب و پرسرعت می‌تواند بر آگاه‌سازی شهروندان کمک کند.
امر آگاه‌سازی در نظام‌های مردم سالار یک مقوله بسیار مهم است چرا که آگاهی باعث می‌شود که شهروندان از حقوق خود مطلع شوند و این اطلاع تکالیفی را بر دوش دولت قرار میدهد و دولت موظف می‌شود که بسترهای لازم را برای ذی حق‌های اصلی که همان شهروندان هستند مهیا کند.
علاوه بر مقدمه، برخی اصول قانون اساسی نیز به طور غیر مستقیم وجود این حق را لازم می‌دانند از جمله این اصول می‌توان به اصل دوم قسمت«ب»، اصل سوم بندهای ۱و۲، اصل بیست و چهارم و اصل چهل و سوم بند ۷ اشاره کرد.
حق دسترسی به فضای مجازی از مصادیق جدید آزادی بیان محسوب می‌شود و می‌توان این حق را با اسناد بین‌المللی که ایران عضو آنها است بررسی کرد، زیرا یکی از ویژگی‌های دولت‌های قانونمدار این است که حقوق بشر در قوانین کشور آنها رعایت شود، از جمله این اسناد بین‌المللی می‌توان به اعلامیه حقوق بشر، میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی و میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اشاره کرد. ماده۱۹، ۲۹ اعلامیه جهانی حقوق بشر، ماده۱۹بند۲و۳میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی و ماده ۱۵میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به این امر اشاره دارند.
ناگفته نماند یکی از دشمنان نظام‌های مردم سالار آزادی‌های مطلق هستند، زیرا آزادی مطلق باعث هرج و مرج در جامعه می‌شود و مسأله تزاحم حق‌ها به وجود خواهد آمد بنابراین یکی از پایه‌های وجودی نظام‌های مردم سالار وجود نظارت درست و صحیح برآزادی‌ها است این نظارت‌ها باید طبق قانون و طی تشریفات خاصی صورت گیرد.
دولت باید به گونه‌ای نظارت کند که به شفافیت اطلاع‌رسانی فضای مجازی آسیبی نرساند و آزادی‌ها حفظ شود و از طرفی دیگر فهم عمومی در خطر نیفتد به همین خاطر شاید مجمع نظارتی متشکل از کارشناسان و نمایندگان جامعه مدنی بتواند این مهم را برآورده سازد.
