«دانستنی آنلاین»-احسان انصاری:دور سوم مذاکرات ایران و آمریکا امروز شنبه ششم اردیبهشت ماه در مسقط پایتخت عمان برگزار شد و براساس اخبار منتشر شده در این زمینه چشم انداز آینده مذاکرات مثبت ارزیابی می شود.
در مذاکرات امروز دیدارهای کارشناسی نیز بین تیم مذاکره کننده ایران به ریاست مجید تخت روانچی ومایکل آنتون رئیس اداره برنامه ریزی سیاست‌گذاری وزارت خارجه آمریکا نیز برگزار شد. آنتون که اکنون رئیس اداره برنامه ریزی سیاست‌گذاری وزارت خارجه است آشنایی با مسائل هسته‌ای ندارد اما سوابق او نشان می‌دهد که آنتون در دور اول ریاست جمهوری ترامپ در سیاست‌گذاری آمریکا درباره پرونده هسته ای ایران نقش تعیین کننده‌ای داشته است.
نکته مهم اینکه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حال برنامه ریزی برای اعزام تیمی به ایران در این هفته است.اتفاقی که به نظر می رسد به دلیل تعیین تکلیف درباره میزان غنی سازی ایران صورت خواهد گرفت.
مذاکرات امروز به مرحله بده و بستان بین ایران و آمریکا رسیده است. این در حالی است که کارشناسان لغو تحریم از ایران به مسقط آمده اند و دستور کار ویژه شان این بود که ببینند چطور آمریکایی ها قرار هست تحریم‌های ضد ایرانی را لغو بکنند و این به نظر می رسد یکی از مهمترین و ویژگی متفاوت این دوره از گفتگوهاست.
عراقچی وزیر خارجه ایران پس از پایان دور سوم مذاکرات با بیان اینکه هم در موضوعات کلان و جزئیات اختلافات وجود دارد گفت: تا جلسه بعدی قرار است در پایتخت‌ها بررسی صورت گیرد که چطور می‌توانیم اختلافات را کم کنیم.
عراقچی ادامه داد: اینکه هر دو طرف با جدیت وارد مذاکرات شدند، کاملا مشهود بود و این، فضایی را ایجاد می‌کند که امیدوار باشیم که می شود پیشرفت کرد. امیدواری ما به شدت محتاطانه است و مسائلی هست که باید در مورد آن تفاهمات کلی به دست آید و بعد درباره جزئیات مذاکره شود.
وی تصریح کرد: «وقتی می‌گوئیم فضای مذاکره جدی بود، یعنی دو طرف اراده خود را برای پیشرفت نشان دادند، اما در برخی موارد اراده به تنهایی کافی نیست و ممکن است اختلاف به اندازه‌ای جدی باشد که نشود به سرانجام رسید؛ یعنی اراده به تنهایی ضامن موفقیت نیست. موفقیت زمانی حاصل می‌شود که نظرات و خواسته‌های هر دو طرف تامین شده باشد و هر کدام به سطحی از رضایت در مذاکرات رسیده باشند».
عراقچی خاطرنشان کرد: «این موضوعی است که به طول می‌انجامد، سخت است، برخی از اختلافات ما بسیار جدی است، برخی از اختلافات دیگر جدیت کمتری دارد، برخی‌ها پیچیدگی‌های خاص خود را دارد، ظرایف بسیار زیادی دارد. البته ما امیدوار هستیم به سرعت بتوانیم به جلو برویم، تجربات بار گذشته به ما کمک می‌کند که حرکت ما سهل تر و سریع تر باشد. من فکر می‌کنم حرکت ما تا اینجا خوب بوده است. ما در دور سوم در نقطه‌ای هستیم که شاید اگر مذاکرات دیگری بود، به این سرعت نمی‌توانتسمی به آن برسیم، اما مذاکرات قبلی به ما کمک می‌کند مسیر را سریع‌تر طی کنیم».
ترامپ گفته است که خواستار توافقی قوی تر با ایران نسبت به توافقی است که در سال ۲۰۱۵ در دولت اوباما به دست آمد، اما مقامات آمریکایی در ماه گذشته مواضع متغیری در این باره داشته اند. ادعای ترامپ این است که توافق جدید باید آنچه او عدم دسترسی ایران به سلاح هسته‌ای خوانده را تضمین کند، هنوز مشخص نیست که آیا آمریکا خواستار برچیدن کامل برنامه هسته‌ای ایران از جمله بخش غیرنظامی آن است یا مطالبه دیگری دارد.
«استیو ویتکاف»، نماینده ترامپ در مذاکرات با ایران، گفت نیازی نیست ایران اورانیوم را فراتر از سطح لازم برای برنامه انرژی هسته ای صلح‌آمیز غنی‌سازی کند. او از درخواست توقف کامل غنی‌سازی یا برچیدن کل برنامه هسته‌ای ایران خودداری کرد. اما یک روز بعد، ویتکاف در بیانیه‌ای در شبکه اجتماعی «ایکس» موضع خود را تغییر داد و گفت: «هر توافق نهایی با ایران مستلزم توقف و حذف برنامه غنی‌سازی و برنامه تسلیحاتی هسته‌ای ایران خواهد بود».
در همین حال، «پیت هگست»، وزیر دفاع آمریکا، از تهران خواست تا برنامه هسته‌ای خود را به طور کامل برچیند. روز چهارشنبه، مارکو روبیو در مصاحبه‌ای ادعا کرد که ایران می‌تواند برنامه‌ی هسته ای غیرنظامی داشته باشد، اما باید سوخت هسته‌ای مورد نیاز را وارد کند و اجازه تولید داخلی آن را نخواهد داشت. او گفت: «اگر بخواهند، راهی برای داشتن یک برنامه هسته ای غیرنظامی و صلح آمیز وجود دارد. اما اگر بر غنی‌سازی اصرار ورزند، تنها کشوری در جهان خواهند بود که برنامه تسلیحاتی ندارد، اما به غنی سازی ادامه می‌دهد و این مشکل ساز است».
در همین زمینه وزیر خارجه عمان پس از پایان مذاکرات امروز اعلام کرد: «مذاکرات امروز ایران و آمریکا بر تمایل مشترک برای دستیابی به توافقی بر پایه احترام متقابل و تعهدات پایدار تأکید کرد. اصول اساسی، اهداف و نگرانی‌های فنی همگی مورد بحث قرار گرفتند. او در ادامه افزود:مذاکرات هفته آینده ادامه خواهد یافت و یک نشست سطح بالا به طور موقت برای سوم ماه مه برنامه ریزی شده است».
ایران صراحتاً اعلام کرده که حاضر نیست برنامه هسته ای خود را به طور کامل متوقف کند، اما به رویکردی مبتنی بر راستی آزمایی مشابه توافق ۲۰۱۵ پایبند خواهد بود. آن توافق که محدودیت‌هایی جدی بر توان غنی سازی ایران اعمال می‌کرد و تحت نظارت شدید بازرسان بین‌المللی بود. به نظر می‌رسد برخی از مشاوران ترامپ، از جمله ویتکاف و معاون رئیس‌جمهور جی‌دی ونس از این رویکرد حمایت می‌کنند.
واقعیت این است که غریزه معامله‌گری ترامپ و سبک پرخاشگرانه اش در مذاکرات می‌تواند به نتیجه ای مثبت منجر شود؛ یعنی اجتناب از جنگ با ایران و تضعیف تندروها در واشنگتن، تهران و تل‌آویو. ترامپ پیشاپیش نسبت به دوره اول ریاست‌جمهوری اش موضع ملایم تری نسبت به ایران اتخاذ کرده است. در آن دوره او ایران را بزرگ ترین تهدید برای منافع آمریکا در خاورمیانه و بزرگ ترین حامی تروریسم دولتی می‌دانست. این در حالی است که در شرایط کنونی برای دیدار با سران ایران اعلام آمادگی می کند.
مذاکرات دور چهارم روز شنبه هفته آینده برگزار خواهد شد که از بسیاری جهات مذاکرات مهمی خواهد بود. باید دید در نهایت معادلات بین ایران و آمریکا به چه سمتی حرکت خواهد کرد؟آیا طرفین در نهایت به توافق خواهند رسید و یا مسیر دیگری در پیش خواهند گرفت؟
