در نوامبر ۲۰۰۹ میلادی مجمع عمومی سازمان ملل، ۱۸ جولای ( ۲۷ تیرماه )، روز تولد نلسون ماندلا رئیس جمهور سابق آفریقای جنوبی و برنده جایزه صلح نوبل را به پاس خدمات او در رواج فرهنگ صلح، روز جهانی نلسون ماندلا اعلام کرد.
به گزارش دانستنی انلاین ، دکتر ابراهیم جعفری، استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی در یادداشت خود آورده است: آقای ماندلا به خاطر تحمل بیش از ۲۷ سال زندان در مسیر مبارزه با تبعیض اقلیت سفیدپوست به « نماد آزادی، عدالت، شکیبایی و کرامت» تبدیل شده است. دکتر هادی خانیکی در سال ۱۳۹۸ ( روز جهانی ماندلا )، سخنانی ایراد نمودند که چکیده آن به شرح زیر است:
ماندلا حتی در اوج قدرت، در جستجوی مبارزه آشتی جویانه بود و از نفرت پراکنی پرهیز می کرد.
مطالعه پشتوانه‌های فلسفی و نظری و رویکرد عملی ماندلا در مبارزه سیاسی صلح‌طلبانه، سرمشقی برای سیاست‌ورزی در همه جوامع از جمله جامعه ایران است؛ زیرا انباشت نفرت چیزی جز آشوب یا استبداد به ارمغان نمی‌آورد.
طبعاً مطالعه گفتمان ماندلا می‌تواند گفتمان‌های انقلابی دنیا را به هم نزدیک کند.
آشتی‌جویی در کنار تسلیم‌نشدن خصلت اساسی مبارزه ماندلا علیه آپارتاید بود.
زندگی ماندلا سرشار از انقلابی‌گری همراه با مدارا می باشد. ماندلا، راه دشوار آزادی را با هم‌وزن‌کردن این دو مفهوم و در پایان هم با مهربانی آن را تمام نموده و عشق را جایگزین نفرت کرد.
بخشش؛ گمشده انقلاب‌ها است. ماندلا در کناره‌گیری از قدرت هم امتحان خوبی پس داد و مثل رابرت موگابه رهبر سابق زیمباوه اصرار بر ماندن در قدرت نداشت و پس از یک دوره ریاست جمهوری، کناره‌گیری کرد.
شاید این مشی ماندلا را نتوان در سپهر سیاسی تئوریزه کرد؛ اما جایگاه مقبولی پیدا کرد به طوری که با تلفیق اخلاق با مبارزه، شایسته دریافت دکترای افتخاری شد.
شاهکار ماندلا زندگی عملی وی و مهم‌ترین نظریه او زندگی اخلاقی بدون خشونت است. مبارزات ماندلا نوع متفاوتی از کنش‌گری سیاسی بود.
ماندلا بعد از آزادی از زندان، سفیدپوستان و حتی زندان‌بان خود را بخشید تا همه با هم کشور را بسازند.ماندلا مبارزی بود که در مراحل انقلابی‌گری، در اوج قدرت بودن و در دوره کناره‌گیری، دنبال صلح بود. او دنبال توسل به خشونت نبود و در عین حال، از آرمان ها هم کوتاه نیامد.
آشتی‌جویی یک باور و فضیلت نهادینه‌شده در وجود ماندلا بود. ماندلا، خشونت‌گریزی را به یک راهبرد تبدیل کرد و دنبال مبارزه صلح‌آمیز بود.
فراموش نکنیم که مبارزه صلح‌آمیز با تسلیم متفاوت است. ماندلا مبارزه به دور از خشونت را انتخاب کرد؛ چرا که اثرات آن پایدارتر بوده و با آرمان‌های بشری و با شرایط جوامع در حال توسعه سازگارتر است.
صلح‌طلبی ماندلا آن‌جا ارزش‌مندتر می‌شود که طرف مقابل را هم به آشتی‌جویی ترغیب می‌کند.
از آن مهم تر مشارکت‌دادن رقیب در حکومت یکی از شاخصه‌های دیگر ماندلا است؛ به گونه ای که می توان گفت: ” گفتمان ماندلا مبتنی بر پیروزی با رقیب است و نه پیروزی بر رقیب. ”
توجه به امید و ترسیم آینده بهتر برای جامعه به جای استفاده از خشونت عریان برای برقراری امنیت بعد از پیروزی انقلاب ضد آپارتاید از دیگر شاخصه‌های مبارزات ماندلا بوده است.
راه ماندلا دشوار؛ اما کم‌هزینه، پایدار و سازگار با آرمان بشر برای زیستن در جهان عاری از خشونت است.
در پایان به ذکر خاطره ای از سفر نلسون ماندلا به ایران می پردازم.
در طول اولین سفر ماندلا به ایران، یک روز رسانه ها اعلام کردند که فردا ساعت ۱۱ صبح نلسون ماندلا در تالار شهید چمران دانشکده فنی دانشگاه تهران سخنرانی خواهد نمود اینجانب که محل کارم در وزارت جهاد سازندگی (سابق) روبروی دانشگاه تهران بود، با اطلاع از این موضوع همراه با دوست عزیزم جناب آقای دکتر مصطفی بستاکی با شوق زایدالوصفی ساعت ده و سی دقیقه صبح در مقابل دانشکده فنی، ورود نلسون ماندلا را انتظار می کشیدیم. وقتی ماندلا از اتومبیل تشریفات پیاده شد و همراه با میزبان ها آماده ورود به تالار می شد، جمعیت حاضر معبری را برای عبور ایشان بازکرد. در عین حال که همه ذوق زده و تشنه دیدار و گوش فرادادن به سخنرانی او بودند، هنگام عبور سکوت عجیبی حکمفرما بود؛ زیرا درآن مقطع زمانی (اوایل دهه ۱۳۷۰) تنها با ذکر صلوات افراد را تشویق می نمودند و به علت این که ماندلا با صلوات و … مانوس نبود، همه ساکت بودند تا این که با یک مشورت ناگهانی با دکتر بستاکی در حالی که نلسون ماندلا حدود یک متر با ما فاصله داشت، دو نفری شروع به دست زدن نمودیم که سایرین نیز به تاسی از ما دست زدند. لبخند زیبا و ملیح نلسون ماندلا که از کنارمان گذشت، پاداش آن عمل بود.
ماندلا با روشی اخلاقی در سیاست ماندگار شد و به اصول دموکراسی وفادار ماند و اندیشه عدم توسل به خشونت را به راهی ممکن در سیاست‌ورزی تبدیل نمود.
راهش پر رهرو باد
