امروزه میلیونها انسان در دنیا به ویژه در کشورهای توسعه یافته و متمدن از بیماریهای روانی و نبود آرامش روحی به شدت رنج میبرند و دهها انسان در روز در سرتاسر جهان به خاطر اضطرابهای روحی و فقدان پناهگاه معنوی، پوچ انگاریِ این عالم، دست به خودکشی می زنند.
همچنین آنان معتقدند که روزه براي سلامت روان مفيد است و موجب افزايش خودباوري ، اعتماد به نفس و تقویت اراده ميشود و توان و مقاومت افراد را در برابر مشکلات و ناملايمات زندگي بيشتر ميکند. شاید در بسیاری از شرایط زندگی، نه گفتن سخت باشد، اما اگر عادت کنیم که با خواسته خود یا دیگران موافقت کنیم، روزی فرا میرسد که دیگر به مزاحمتهای فکری خود و خواستههای نگرانکننده دوستان و اطرافیان هم نمیتوانیم نه بگوییم، اما در روزهای پرفیض ماه رمضان تمرین میکنیم که با دلیل و منطق، خواستهها را به زمان خاص خودش موکول کنیم.
نقش روزه در سلامتیِ روان و طهارت روح، به مراتب افزونتر از نقش آن در سلامتی جسم است؛ زیرا گرفتن روزه باعث کاهش بیماریهای روانی و تقویت، پاکی و بزرگی روح را در پی دارد. در سالهای اخیر استفاده از مذهب و باورهای دینی، توسط سیاستگذاران و تدوینكنندگان راهبردهای بهداشت روان جامعهنگر، در سازمان جهانی بهداشت مورد توجه روزافزونی قرار گرفته است، به طوری که در تعریف راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش چهارم (DSM-IV) که برای تشخیص بیماریهای روانی مورد استفاده روانشناسان و روانپزشکان قرار میگیرد، فقدان دین بهعنوان یك مشكل مذهبی و به شکلی اختصاصی مطرح شده است و بهطور خلاصه پیامدهای بالینی آن را كه از نبود اعتقاد و ایمان ناشی میشود، شامل عصبانیت، تنفر، پوچی، ناامیدی، غمگینی و انزوا تعریف کرده است. به باور روانشناسان و سایر متخصصان بهداشت روانی، روزه به عنوان یکی از مناسک مذهبی در کنار اثرات مثبتی که بر سلامت جسمانی دارد برای سلامت روانی نیز مفید است.
آنها اعتقاد دارند در اثر روزه اعتماد و آسایش خاطر برای انسان به وجود میآید زیرا انسان درک میکند که با روزهداری با خدای جهان و آفریننده خود رابطه پیدا کرده و از این روش به آرامش و رضایت دلنشینی دست مییابد.
پژوهشهايي كه در زمينه ارتباط بهداشت روان و روزه داري در ايران انجام شده، نشان دهنده كاهش ميزان اختلالات روانی-اجتماعی، اضطراب، افسردگي و خودكشي در اين ماه است. در بررسی صورت گرفته در ایران توسط منصوره سادات صادقی و دکتر محمد علی مظاهری در سال84 با هدف مطالعه اثر روزه داری بر سلامت روان دانشجویان ، تاثیر روزه بر سلامت روان و کاهش میزان افسردگی روزهداران مورد بررسی قرار گرفته و تعداد 361 دانشجو به صورت تصادفی انتخاب و اطلاعات مورد نیاز توسط پرسشنامههایی جمعآوری شده است.
روش کار به این ترتیب بوده است که آزمونهای علمی و استاندارد شده افسردگی توسط نمونههای مورد پژوهش، 10 روز قبل از ماه رمضان به عنوان دوره پیش آزمون و نیز به فاصله 10 روز بعد از ماه مبارك رمضان پرسشنامه مربوط به پس آزمون را تكمیل نمودند و با کنترل عوامل مداخلهکننده دیگر، میانگین نمرات این دو ارزیابی، و با استفاده از روشهای آماری و در مقایسه با اشخاصی که روزه نداشتند، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافتههای این پژوهش نشان داد که میانگین نمرات افسردگی نمونههای روزهدار، بعد از ماه مبارك رمضان، از لحاظ آماری كاهش معنیداری داشته است و به این ترتیب نتایج این پژوهش بر تاثیرات مثبت روزه بر افزایش سلامت روانی و نیز كاهش میزان افسردگی روزهداران صحه گذاشته است.
منبع: دانشكده پرستاري و مامايي دانشگاه علوم پزشكي تهران