3

وقف و جایگاه آن در توسعه اقتصادی

  • کد خبر : 4407
  • 05 خرداد 1395 - 8:11
وقف و جایگاه آن در توسعه اقتصادی

#وقف #دانستنی #بیشتر_بدانیم وقف از با سابقه ترین میراث های ارزشمند اسلامی است که از صدر اسلام تاکنون در همه جوامع اسلامی سخت مورد توجه بوده و به رغم همه نوسان ها و حوادث و دگرگونی ها و بلاها و مصیبت هایی که در عمر طولانی خود با آن ها دست به گریبان بوده، آثار […]

#وقف #دانستنی #بیشتر_بدانیم
وقف از با سابقه ترین میراث های ارزشمند اسلامی است که از صدر اسلام تاکنون در همه جوامع اسلامی سخت مورد توجه بوده و به رغم همه نوسان ها و حوادث و دگرگونی ها و بلاها و مصیبت هایی که در عمر طولانی خود با آن ها دست به گریبان بوده، آثار بسیار ارزشمند و مؤثری در زمینه های گوناگون فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و… برجای گذاشته است و همچنان می تواند به عنوان یکی از مؤثرترین عوامل دراین جنبه ها و زمینه ها در جوامع اسلامی مطرح باشد.

وقف و اهداف اقتصاد اسلامی هدف اساسی و اصلی همه نظام های اسلام، از جمله نظام اقتصادی اسلام، کمال ابدی یعنی تقرب الی الله است. از دیدگاه قرآن کریم و روایت های معصومین (ع) انفاق های مالی – چه واجب و چه مستحب – برای نیل به این هدف نهایی نقشی بس عظیم و اساسی دارند که به عنوان نمونه، در این جا مواردی یادآوری می گردند:

در موارد متعدد هدف از مالیات ها و انفاق های مالی در اسلام، از جمله زکات و وقف، در نزد بسیاری از فقیهان قصد قربت است. این انفاق ها، گذشته از جنبه اقتصادی، همانند نماز و روزه عبادت هستند، و غرض اصلی از عبادات قرب الهی است. «واعبد ربک حتی یاتیک الیقین (حجر / 99) به پرستش خدای خود مشغول باش تا یقین بر تو فرا رسد»

قرآن کریم در موارد متعددی از انفاق به عنوان جهاد مالی در کنار جهاد با جان، یاد کرده است مانند: «لایستوی القاعدون من المؤمنین غیر اولی الضرر والجاهدون فی سبیل الله باموالهم وانفسهم فضل الله المجاهدین علی القاعدین درجه… (نساء / 95)؛ مؤمنانی که بدون عذر از جهاد باز نشسته اند با آنان که با مال و جان خود در راه خدا جهاد می کنند، برابر نیستند، خدا مجاهدان به مال و جان را بر نشستگان برتری بخشیده است… »

در بسیاری از آیات قرآن کریم، به دنبال واژه «انفاق»، واژه «فی سبیل الله» و مانند آن ذکر گردیده است. به عنوان نمونه:

«الذین ینفقون اموالهم فی سبیل الله ثم لایتبعون ما انفقوا منا ولا اذی لهم اجرهم عند ربهم… (بقره /262)؛ مثل آنان که مالشان را در راه خدا انفاق می کنند و در پی آن منتی نگذارند و آزاری نکنند، آن ها را پاداش نیکو نزد خدا خواهد بود».

خداوند در جای دیگر به صراحت هدف از انفاق را لقاء الله دانسته است: «… وما تنفقون الا ابتغاء وجه الله وماتنفقوا من خیر یوف الیکم… (بقره / 272)؛ نباید جز در راه (رضا) و لقای وجه الله، انفاق کنید و آنچه از خیر که انفاق کنید به طور کامل به شما می رسد… »

آیات قرآنی که دارای چنین مضامین هستند بسیارند.

در آیاتی از قرآن کریم، هدف روشن انفاق و گرفتن صدقه، تزکیه نفس و رسیدن به «برّ» و نیکی ذکر شده است. در سوره آل عمران می فرماید:«لن تنالوا البر حتی تنفقوا مما تحبون (آل عمران /92)؛ هرگز به مقام نیکوکاران (و خاصان خدا) نخواهید رسید مگر آن که از آنچه دوست می دارید (و بسیار محبوب است) انفاق کنید».

شأن نزول این آیه وقف و صدقه است. با نزول این آیه کسانی چون ابوطلحه انصاری به فکر صدقه دادن و وقف کردن بهترین اموال خود افتادند. این آیه، راه رسیدن به «برّ» را انفاق چیزهایی دانسته که مورد علاقه و محبت انسان است و روشن است که «برّ» چه به معنای ثواب از جانب خدا و یا انجام فعل خیری که پاداش الهی را به دنبال دارد ، مصداق اصلی و حقیقی آن، قرب الهی و سعادت و کمال ابدی انسان خواهد بود.

وقف، تطهیر و تزکیه مال

در آیه «خذ من اموالهم صدقه تطهرهم وتزکیهم بها… (توبه / 103) (ای رسول) از اموال مؤمنان صدقات را دریافت دار تا با آن صدقه های نفوس آن ها را (از پلیدی و…) پاک و پاکیزه سازی و… »، هدف از دریافت صدقه از مؤمنان تطهیر و تزکیه نفوس آن ها به وسیله صدقه (و انفاق مالی) دانسته است. علامه طباطبایی در این باره می نویسد:

تطهیر یعنی ازاله از یک چیز تا وجود آن صاف گردد و برای نشو و نما و ظهور آثار و برکات، مستعد و مهیا گردد و تزکیه عبارت است از رشد دادن و اعطای رشد به آن به وسیله لحوق خیرات و ظهور برکات، همانند درختی که قطع زواید از فروع و شاخه های آن، باعث زیادی در حسن و نمو آن و نیکویی میوه هایش می شود. از این رو، جمع بین تطهیر و تزکیه در آیه از تعابیر لطیف است. (المیزان، 9/377)

بنابراین همه انفاق های مالی، از جمله وقف، برای انسان به منزله هرس کردن درخت از اضافات است که او را در مسیر نیل به هدف اصلی و نهایی اش یاری می دهد و در این جهت به او سرعت می بخشد.

بخش عمده موارد مصرفی که واقفان دورنگر و نیکوکار در طول تاریخ وقف در نظر گرفته اند به رفاه عمومی، فقرزدایی و عدالت اجتماعی مربوط می شود. اگر ما نگاهی هر چند گذرا ، به تاریخ وقف و مضمون وقف نامه ها بیندازیم به خوبی در می یابیم که واقفان خیّر و دوراندیش تمام زوایا و جوانب نیازها را در نظر گرفته اند.

وقف، گامی در جهت توسعه اقتصادی

کیست نداند، کشوری که دچار رکود اقتصادی است و یا از اقتصادی وابسته برخوردار است نمی تواند در جهت رفاه عمومی و عدالت اجتماعی گامی مثبت و مؤثر بر دارد؟  در این میان، وقف، گامی بزرگ در جهت استقلال و رشد و توسعه اقتصادی مبتنی بر موازین اسلامی است که به طور طبیعی موجب رفاه عمومی و زدودن و دست کم کاهش چشمگیر فقر و محرومیت و آثار شوم آن در جامعه خواهد شد.

البته وقتی سخن از تأثیر وقف بر استقلال اقتصادی و رشد و توسعه مطرح می شود هرگز به این معنا نیست که وقف به تنهایی می تواند همه ابعاد و زوایای گوناگون اقتصاد یک ملت را در برگیرد به طوری که برای اقتصاد کشور به منابع مالی دیگر نیازی نباشد، بلکه منظور این است که وقف به عنوان یک سرمایه عظیم مالی می تواند در این سمت و سو دارای نقشی سازنده و قابل توجه باشد. همچنین به این معنا نیست که برخلاف اهداف و اقفان، درآمد وقف را از موارد اصلی مصارف آن که در وقف نامه ها آمده است، منحرف کنیم و آن ها را در راه تحقق استقلال اقتصادی و رشد و توسعه به کار گیریم و به مصرف برسانیم.

حقیقت این است که می توان سرمایه های عظیم وقف را نیز همانند دیگر سرمایه ها با رعایت همه جوانب وقف ، موازین شرع و اهداف واقفان در جریان فعالیت های تولیدی و خدماتی قرار داد و آن ها را از حالت رکود به حالت تحرک و پویایی هدایت نمود تا به این وسیله به رشد و توسعه و استقلال اقتصادی جامعه کمک شایان و قابل توجه باشد که این امر یقیناً در راستای اهداف واقفان خواهد بود.

منبع:

https://www.tebyan.net

آیا این مطلب برای شما مفید بود؟

میانگین امتیازات: 0 / 5. تعداد امتیازات: 0

به این خبر امتیاز دهید

لینک کوتاه : https://danestanyonline.ir/?p=4407

نوشته های مشابه

ثبت دیدگاه

مجموع دیدگاهها : 0در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : 0
قوانین ارسال دیدگاه
  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.

فرم جستجو

تبلیغات در سایت   درباره ما   تماس با ما

logo-samandehi