در نتیجه سال ها جنگ های خانمان سوز در جهان که منجر به نابودی بسیاری از منابع طبیعی و گونه های جانوری شد، روز ششم نوامبر در تقویم جهانی، توسط سازمان ملل در سال ٢٠٠١، روز مقابله با اثرات مخرب جنگ بر محیط زیست نامیده شده است.
جنگ به عنوان پدیده ای اجتماعی و سیاسی تأثیرات فراوانی بر تحولات اجتماعی از شروع زندگی بشر تاکنون داشته است ولی متخصصان امر و محققین، بیشتر توجه خود را به اثرات زیانبار جنگ بر انسان معطوف داشته اند و به آثار سوء زیست محیطی آن توجهی نکرده اند. به بیانی ساده تر محیط زیست قربانی خاموش جنگ های بشر است!
اما موضوعی که در این میان بسیار حایز اهمیت است، تأثیر این پدیده بر محیط طبیعی است. جنبه های فراوان اثرات مخرب زیست محیطی جنگ به مراتب از تأثیرات اجتماعی – سیاسی آن بیشتر است زیرا می تواند نسل های آینده را نیز درگیر این موضوع کند. با نگاهی گذرا به جنگ های اتفاق افتاده در طول زندگی بشر، به این نتیجه می رسیم که تأثیرات زیست محیطی و آلودگی های ناشی از جنگ در مناطق مختلف دنیا به حدی بوده است که پس از پایان جنگ، چهره طبیعی منطقه را کاملاً تغییر می داده است. آشوربانیپال در شرح آخرین لشکرکشی خود در سال ۶۴۵ پیش از میلاد به سرزمین عیلام شرح می دهد که پس از نابودی شوش، حیوانات اهلی را کشته و بر زمین ها نمک پاشیده تا دیگر هیچ گیاهی نروید. حجم تخریب های زیست محیطی در جنگ های باستانی را می توان از همین سالنامه های آشوری به خوبی محاسبه کرد.
با شروع عصر جدید و استفاده بشر از سلاح های مخرب، این تخریب ها به اوج خود رسیده است. سلاح های میکروبی در کنار سلاح های دیگر در جنگ ها می تواند ضربات جبران ناپذیری بر منابع طبیعی وارد کند و به انقراض گونه های خاص گیاهی و جانوری بینجامد. به عنوان مثال؛ در جنگ ویتنام ٢ میلیون هکتار از جنگل های این کشور به صورت کامل تخریب شد، ١۵٠ هزار هکتار از سواحل جنگلی تخریب گردید و ١٣٣ هزار هکتار جنگل و چوب به صورت کامل نابود شد و تقریباً ٢۵٠ هزار هکتار زمین کشاورزی به علت وجود مواد میکروبی و شیمیایی غیر قابل کشت شدند.
جنگ های خلیج فارس در اواخر قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم میلادی که نتیجه توجه دولت های غربی بر منابع فسیلی خلیج فارس است، تاکنون ضربات جبران ناپذیری را بر محیط طبیعی دریای فارس و کشورهای حاشیه داشته است. طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی در جنگ کویت در سال ١٣٧٠ شمسی با منهدم شدن سکوهای نفتی، میلیون ها لیتر نفت وارد آب های خلیج فارس شد که این حجم آلودگی باعث فاجعه زیست محیطی شد و بسیاری از گونه های آبزی را مورد تهدید قرار داد و گفته می شود در این اتفاق حدود سی هزار مرغ دریایی به علت مسمومیت از بین رفتند. ایران یکی از مهم ترین کشورهای حاشیه خلیج فارس است که تاکنون ضربات جبران ناپذیری را بر منابع طبیعی خود متحمل شده است.
جنگ تحمیلی هشت ساله باعث شد تا دو کشور همسایه به علت همجواری مرزی و وجود اکوسیستم های مشترک زیست محیطی، بسیاری از منابع طبیعی خود را به طور کامل از دست بدهند. انهدام کشتی های نفت کش و تخریب سکوهای نفتی در خلیج فارس و وارد شدن حجم زیادی از میعانات شیمیایی به آب های خلیج فارس و دریای عمان تنها بخشی از ضربات زیست محیطی جنگ تحمیلی می باشد.
جنگ های دهه اخیر در خاورمیانه را می توان به لحاظ حجم تخریب زیست محیطی منطقه در رتبه اول قرار داد زیرا جنبه های فراوان این جنگ ها بسیاری از کشورهای غیر فعال در جنگ را نیز درگیر کرده است. پس از اشغال کشور عراق توسط آمریکا و بی توجهی ناشی از وجود بحران در اوضاع داخلی کشور عراق، باعث شده تا تحولات زیست محیطی فراوانی به وجود بیاید و نیزارها و خورهای جنوب عراق به بیابان تبدیل شوند.
این تخریب های عامدانه از یک طرف باعث تحولات عدیده زیست محیطی در خود کشور عراق شده و از طرفی با خشک شدن خورها و تشکیل ریزگردها و وارد شدن این ریزگردها به هوای کشورهای همسایه باعث شده تا یکی از معضلات زیست محیطی این روزهای کشورهای حوزه مذکور، هوای آلوده ناشی از جابه جایی این ریزگردها باشد و مشکلات عدیده تنفسی و بیماری های پوستی تنها بخشی از اثرات سوء ریزگردها بر مردم استان های همجوار مرز کشور عراق است.
ورود ریزگردها به هوای نوار ساحلی ایران و مخصوصاً استان های خوزستان و بوشهر را که در سال های اخیر به اوج رسیده ، می توان یک فاجعه زیست محیطی دانست. این پدیده زیست محیطی که حدود ده سال پیش تاکنون به نقطه بحرانی وارد شده در سال های اخیر باعث شده تا کل کشور و شهرهای مهم را درگیر آلودگی کند. استان بوشهر به علت هم مرز بودن با کشور عراق بیشترین درگیری را با پدیده ریزگردها بعد از استان خوزستان دارد و متأسفانه علی رغم غنی بودن این دو استان بخصوص در دارا بودن ذخایر نفت و گاز و وابستگی مسلم اقتصاد کشور به این دو استان، همچنان برای جلوگیری از این پدیده افت زا چاره ای اندیشیده نشده است.
منبع: پارس خلیج
گردآوری‌شده توسط پایگاه دانستنی آنلاین
