ترس از زلزله تهران هنوز تن خيلي از تهراني ها را مي لرزاند، خيلي ها نيز با دامن زدن به شايعات، آتش اين ترس را بيشتر مي کنند، يک روز خبر از فعال شدن گسل هاي تهران بر اثر فعال شدن گسل ماهدشت مي دهند و روز ديگر داستان هاي ترسناک تري را روايت مي کنند. به عنوان مثال، ديروز فضاي مجازي پر از هشدار بود؛ هشدارهايي درباره موش هاي آدمخوار که پس از زلزله کابوس خواهند شد. به همين دليل در اين گزارش خطرات احتمالي پس از زلزله را با چند کارشناس در ميان گذاشتيم و آنها با انتقاد از گسترش شايعات، راهکار اين حوادث را مطرح کردند.
ماجراي موش هاي تهران که بتازگي به خاطر زلزله سر زبان ها افتاده به چند سال پيش بر مي گردد، يعني آنها سال1950 ميلادي و همزمان با ورود کالاهايي از کشور نروژ راهي تهران شدند و بسرعت زاد و ولد کردند. موش هايي که به گفته کارشناسان وزنشان حداقل 35 درصد بيشتر از همنوعان خود در ديگر شهرهاي ايران است.
بديهي است که عدد واحدي براي تعداد موش هاي تهران وجود ندارد اما سازمان جهاني بهداشت با توجه به برخي معيارها آماري را منتشر کرده است، به گواه اين آمار در شهرهايي که موش ها جولان مي دهند به اندازه هر انسان ده موش زندگي مي کند.
آن طور که محمدحسين بازگير، رئيس اداره محيط زيست شهر تهران به جام جم مي گويد، آمار خاصي از تعداد موش هاي تهران در اداره محيط زيست وجود ندارد. بر اساس قانون متولي ساماندهي وضعيت حيوانات شهري مانند موش، گربه و … شهرداري است. در تهران چند عامل دست به دست هم داده اند که اوضاع بر وقف مراد موش ها باشد و جمعيت آنها از کنترل خارج شود.
مهرداد حلوايي، دکتراي کنترل آفات شهري و صنعتي هم به جام جم مي گويد: آمار سازمان بهداشت جهاني مبناي علمي دارد و مي شود حدود تقريبي از تعداد موش هاي پايتخت را به دست آورد.
مسئولان در چند سال اخير آمارهاي متفاوتي از تعداد اين جوندگان را مطرح کرده اند. در اين آمارها تعداد موش ها از
دو ميليون تا 50 ميليون متغير بوده است اما آن طور که دبير پيشين کميته دفع آفات شهري و صنعتي شهرداري تهران مي گويد تعداد موش هاي پايتخت قطعا بيش از 40 ميليون است.
موش هاي مزاحم
يکي از مهم ترين معضلاتي که در رابطه با اتفاقات بعد از زلزله مطرح است و مي تواند يکي از فجيع ترين بخش هاي داستان زلزله تهران هم باشد، وجود جمعيت ميليوني موش هاي ساکن در لايه هاي زيرين زمين پايتخت است. موش هايي که در رابطه با کنترل آن کار چنداني صورت نگرفته است و همان کارهاي صورت گرفته هم به نتيجه دلخواه نرسيده است.
روش هايي مثل تفنگ بادي و عقيم سازي، روش هاي پايه اي و پايلوتي بودند که مدتي در شهر اجرا مي شد؛ روش هايي که به باور مهرداد حلوايي فقط مي شود به صورت آزمايشي به آن نگاه کرد و فقط در شهرهاي کوچک مي تواند جواب بدهد.
او به جام جم مي گويد، در شهري مثل تهران که تراکم جمعيتي بالايي دارد، اين روش ها هزينه بر و غيرعملي است.
دبير پيشين کميته دفع آفات شهري و صنعتي شهرداري تهران، استفاده از تجربيات ديگر کشورها را موثر مي داند و به جام جم مي گويد: موضوعي که در تمام دنيا به آن رسيده اند و اجرا مي کنند،بحث دفع بهداشتي و ساماندهي شده پسماند است.موضوعي که محمد حسين بازگير هم به آن اشاره صريحي دارد.
او مي گويد: سبک زندگي شهروندان تهراني اشتباه است. کافي است يک بار در خيابان هاي اين شهر گشتي زده باشيد تا متوجه باقيمانده غذاي رهگذران در گوشه و کنار شهر شويد. ته مانده غذايي که منبع تغذيه بسيار مناسبي براي موش هاي پايتخت است.
پسماندهاي شهري تنها منبع غذايي موش هاي پايتخت نيستند بلکه مي توانند مانع دفع سموم هم باشند.
مهرداد حلوايي با اشاره به اين نکته مي گويد: وقتي يک ميوه فروش کاهوهايش را در جوي هاي شهري مي ريزد، عملا ماده خنثي کننده سموم را در اختيار موش ها قرار مي دهد تا جمعيت آنها افزايش پيدا کند.
در اين بين شهروندان بايد مراقب رفتارشان باشند، زيرا افزايش تعداد موش ها خطرات زيادي در پي دارد حتي پس از وقوع زلزله.
حلوايي در اين باره مي گويد: در زمان زلزله وقتي زيرساخت هاي شهري نابود مي شود، موش ها ديگر غذايي در جوي ها پيدا نمي کنند، زيرا انسان هايي نيستند که بخواهند آن غذا را در اختيارشان قرار بدهند. چون موش ها حيوانات همه چيزخواري هستند و براحتي مي توانند رژيم غذايي شان را تغيير دهند به همين دليل بايد مراقب افزايش جمعيت آنها بود.
سير نزولي بهداشت محيط
به گفته حلوايي، در زمان زلزله سطح بهداشت محيط به پايين ترين حد ممکن خودش مي رسد، زيرا عملا سيستم آبرساني قطع مي شود. وقتي هم که آب نباشد، بيماري هاي محيطي خودش را نشان مي دهد، چون موش ها ناقل 35 نوع بيماري هستند و دسترسي به آب هم در زمان رخداد زلزله بسيار مشکل است. بيماري هايي همچون طاعون هم مي تواند ارمغان ديگري از اين جوندگان پايتخت نشين باشد.
راه حل اما ساده است، هرچند اجراي آن مشکل. دبير پيشين کميته دفع آفات شهري و صنعتي شهرداري تهران مي گويد: راه حل نخست فرهنگسازي براي مردم جهت دفع بهداشتي زباله هايشان است. دوم، برخورد قاطع با افرادي است که قوانين زيست محيطي را نقض مي کنند.
آب فقط براي حيات
اگر از مديرکل دفتر مديريت بحران و پدافند غيرعامل وزارت نيرو از مهم ترين معضل بعد از زلزله احتمالي تهران بپرسيد، آبرساني به شهروندان را مهم ترين اولويت سازمانش مي داند. ميثم جعفرزاده به جام جم مي گويد: مشکل اساسي که ما به عنوان وزارت نيرو در حال بررسي اش هستيم، طرح آبرساني شهر تهران است ، چون براساس استاندارد ما بايد تا سه روز اول به ازاي هر نفر سه ليتر آب شرب در نظر بگيريم.
او با بيان اين که وزارت نيرو طرح آبرساني اضطراري را با عنوان طرح جامع در مديريت بحران از چند سال پيش آغاز کرده، مي گويد دو سال است مطالعات اين طرح تمام شده و قرار است در 350 نقطه در تهران براي مواقع اضطرار آب ذخيره شود.
جعفرزاده با اشاره به لزوم ايجاد مديريت جديد مي گويد؛ برنامه وزارت نيرو اين است شرايطي را فراهم کند که هر محله بتواند آب موردنياز خود را تامين کند. البته اين شرايط در مواقعي است که تمام خطوط آبرساني و سدها از بين رفته باشد.
اين طرح به اين گونه است که آب در اين مخازن ذخيره و ورودي و خروجي بسته مي شود به صورتي که مدام آب در مخزن ها وجود دارد و با اين سيستم مي توان آب را به محله ها انتقال داد.
گسل هاي بي ربط
يکي ديگر از شايعاتي که در فضاي مجازي به آن دامن زده مي شود و سبب ساز افزايش ترس برخي شهروندان است، اين است که فعاليت گسل ها به يکديگر ارتباط دارد، يعني با فعال شدن گسل ماهدشت امکان فعال شدن گسل هاي تهران نيز هست،اما کارشناسان تاکيد مي کنند فعاليت گسل شهرهاي مختلف نمي تواند تاثيري روي يکديگر داشته باشد.
استفاده بي رويه از منابع آب زيرزميني و پوکي خاک و نشست زمين ديگر تهديداتي است که با زلزله احتمالا بر سر شهروندان پايتخت آوار خواهد شد، اما درباره همه اين موارد چاره انديشي هايي صورت گرفته که خود شهروندان عامل اصلي به نتيجه رسيدن اين چاره انديشي ها هستند.
منبع: جام جم
