بیش‌از یک سال از راه‌اندازی سامانه پیمایش هوشمند تردد ناوگان ( سپهتن ) در کشور می‌گذرد، اما سازندگان و سیاست‌گذاران تاکنون ازعهده پاسخ‌گویی به برخی پرسش‌های کلیدی در مورد آن برنیامده‌اند
سامانه پیمایش هوشمند تردد ناوگان « سپهتن » در نیمه دوم سال گذشته با هدف ارتقای ایمنی و نظارت دقیق بر عملکرد ناوگان جاده‌ای، در مرحله نخست روی اتوبوس‌های درون‌شهری نصب و اجرا شد.
به ادعای سازندگان، کاهش زمان سفر، پایش لحظه‌ای هوشمند و شناسایی دقیق متخلفان از مقررات، ایجاد بانک اطلاعات ناوگان اعم‌از رانندگان، خودروها، ترددها، شرکت‌های حمل‌ونقل، مشارکت شرکت‌های حمل‌ونقل و صاحبان خودرو در کنترل آنلاین خودروها، قابلیت ردگیری دقیق خودروها و محموله‌های قاچاق، سرقتی و مشکوک و … از اهداف اصلی راه‌اندازی و مزیت‌های این سامانه است.
اکنون یک سال از راه‌اندازی این سامانه می‌گذرد، سامانه‌ای که به‌عقیده بسیاری‌از کارشناسان، بدون درنظرگرفتن توانمندی شرکت‌های متخصص و بدون استفاده از قابلیت‌های مراکز تحقیقاتی و مهم‌تر از همه، بدون مناقصه آغاز شده است. در این گزارش قصد داریم به بررسی مشکلات « سپهتن » بپردازیم.
شفاف نبودن اهداف
یکی از اصلی‌ترین انتقادات به سامانه «سپهتن»، مشخص نبودن اهداف اصلی راه‌اندازی آن است. به عقیده بسیاری از کارشناسان، اهداف اصلی طراحی این سامانه در ۳مرحله پیش‌از طراحی، طراحی و پس‌از طراحی مشخص نبوده است.
آن‌ها معتقدند هنوز مشخص نیست این سامانه برای برطرف کردن برخی نیازهای پلیس راه طراحی شده یا هدف از طراحی آن کنترل و کاهش مصرف سوخت بوده است.
همچنین مشخص نیست این سامانه برای رفاه حال رانندگان خودروهای سنگین جاده‌ای طراحی شده یا ایمنی تردد خودروهای شخصی.
علاوه‌بر این، براساس پرسش و پاسخ‌های میدانی خبرنگار «دنیای خودرو» از مسئولین برخی شرکت‌های حمل‌ونقل، مشخص شده است سند اهداف این سامانه پیش‌از نصب و راه‌اندازی آن روی ناوگان، نه‌تنها به این شرکت‌ها که به شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه حمل‌ونقل هوشمند نیز ارائه نشده و هیچ‌گونه مشاوره‌ای از آن‌ها نیز خواسته نشده است.
آن‌ها معتقدند اگر طراحی این سامانه با مشکل روبه‌رو نبود، ساختار و اهداف آن به‌صورت شفاف منتشر می‌شد تا شرکت‌های مرتبط بتوانند در توسعه و رفع نقص آن همکاری‌های لازم را داشته باشند.
تشکیک در کارآمدی سامانه
همان‌طور که در مقدمه گزارش به آن اشاره شد، بیش از یک سال از نصب و راه‌اندازی سامانه «سپهتن» روی ناوگان جاده‌ای می‌گذرد، بنابراین اکنون زمان آن است که گزارشی از کارآمدی و تاثیرات مثبت عملکرد آن به مردم و شرکت‌ها ارائه شود تا مشخص شود این سامانه در کدام بخش‌ها کارآمد و در کدام بخش‌ها ناکارآمد بوده است.
به عقیده کارشناسان، پس‌از گذشت یک سال باید مشخص شود این سامانه تا چه اندازه توانسته تعداد تصادفاتی را که در اتوبوس‌ها داشته‌ایم، کاهش دهد. آیا این سامانه توانسته سوانح و حوادث جاده‌ای را کاهش دهد؟ آیا موفق به جلب رضایت رانندگان ناوگان جاده‌ای شده است؟
البته، آن‌ها با وجود داشتن چنین پرسش‌هایی معتقدند تا زمانی که اهداف اصلی راه‌اندازی این سامانه تشریح نشود، عملا پاسخی برای پرسش‌هایشان دریافت نخواهند کرد.
به‌طورمثال، هدف پلیس راهنمایی و رانندگی از راه‌اندازی این سامانه، اطمینان پیدا کردن از این است که چهره راننده خودرو با تصویر گواهینامه او مطابقت داشته باشد.
یکی از پرسش‌های اصلی این است که اگر راننده‌ای با استفاده از کلاه و عینک آفتابی پشت فرمان ظاهر شود، آیا تجهیزات این سامانه قابلیت تشخیص چهره او را خواهد داشت یا خیر؟
مشکلات رانندگان
گزارشات میدانی خبرنگار «دنیای خودرو» حاکی از آن است که بسیاری از رانندگان، حضور دوربین در تجهیزات سامانه «سپهتن» را عامل ایجاد نگرانی و استرس می‌دانند.
آن‌ها معتقدند این استرس باعث خستگی، دل‌مشغولی و خواب‌آلودگی آن‌ها می‌شود و می‌گویند وجود سامانه‌ای که در مقاطع زمانی مختلف از آن‌ها تصویربرداری می‌کند، موجب شده تمرکز خود را از دست بدهند.
همچنین، ترس از این که آیا در ایستگاه بعدی پلیس راهنمایی و رانندگی، جریمه می‌شوند یا خیر، حس خوشایندی را برای آن‌ها ایجاد نمی‌کند. آن‌ها بر این باورند که اگر راننده‌ای از سرعت مجاز تخطی کرد، ابتدا دستگاه باید به خود او گزارش دهد، سپس اطلاعات آن را به پایگاه پلیس مخابره کند.
همچنین، یکی از پرسش‌های متداول میان آن‌ها، این بود که این سامانه چگونه قادر به تشخیص تخلفات حادثه‌ساز توسط راننده خواهد بود؟ به‌طورمثال، سبقت‌های غیرمجاز را چگونه تشخیص خواهد داد؟ یکی از راننده‌ها به «دنیای خودرو» می‌گوید: «چندین بار برای من پیش آمده که درحال صحبت با یکی از مسافران بوده‌ام یا پشت فرمان با تلفن همراه صحبت می‌کردم و همین موضوع موجب شد در پایگاه بعدی راهنمایی و رانندگی جریمه شوم. اگر هدف اصلی این سامانه فراهم کردن رفاه حال رانندگان جاده‌ای و خودروهای سبک است، چنین اقداماتی چه توجیهی دارد؟»
منبع: دنیای خودرو
