#پوسیدگی #دندان #بیشتر_بدانیم #دانستنی
بیش از هزار و سیصد سال قبل پیامبر عالیقدر اسلام حضرت محمد مصطفی (ص) در اهمیت رعایت بهداشت دهان فرمودند: “آنقدر جبرییل (از طرف خداوند) مرا به مسواک زدن سفارش کرد که گمان بردم بزودی مسواک زدن از واجبات دینی خواهد شد.” (بحارالانوار، ج76،ص126) |
داشتن دندان های سالم و عاری از هر نوع ضایعه از آرزوهای دیرینه انسان بوده است. پوسیدگی دندان ها از قدیمیترین و در عین حال از شایع ترین مشکلات شناخته شده نزد انسان میباشد. وقتی قسمتی از ساختمان سطح دندان خراب شود میگوییم دندان فاسد و پوسیده شده است. در سال های قبل از میلاد نیز بقراط و ارسطو امراض دهان و دندان را در آثار خود به بحث گذاشته و دستوراتی برای مقابله با آن ها ارائه داده اند.
اهمیت دندان ها
همانطور که میدانیم دندان ها بزرگ ترین وسیله برای کمک به عمل گوارش هستند و غذایی که خوب جویده نشود، میتواند مشکلاتی در عمل هضم غذا ایجاد نماید.
علل پوسیدگی دندان
برای پوسیدگی دندان علل گوناگونی ذکر شده است. مانند: میکروب ها، مواد قندی، پلاک دندانی، جنس و وضع قرارگیری دندان ها، کمیت و کیفیت بزاق، انواع غذاهای مورد استفاده و عوامل عمومی و ارثی.
اما بطور کلی میتوان گفت چهار عامل اصلی در ایجاد پوسیدگی دندان نقش مؤثر دارند:
- پلاک میکروبی و فعالیت میکروبی پلاک روی سطح دندان.
- مواد قندی موجود در غذا که در اختیار پلاک قرار می گیرند.
- مستعد بودن سطوح دندان و ضعیف بودن آن در برابر اسید.
- مقاومت شخص و زمان کافی برای ایجاد پوسیدگی.
بدیهی است که حذف هر یک از عوامل چهارگانه فوق امکان بروز پوسیدگی را کاهش داده و یا از بین میبرد.
مکانیسم ایجاد پوسیدگی
دندان ها در حفره دهان قرار دارند، در این حفره بیش از 17 نوع میکروب بطور دائم مشغول فعالیتند. امروزه کاملاً مشخص شده است که پلاک دندانی در بروز پوسیدگی دندان و بیماری های لثه نقش مهمی را ایفا میکند. پلاک میکروبی یک توده بیرنگ، چسبنده و غیر قابل رؤیت است که از تجمع انواع میکروب ها و سلول های موجود در دهان تشکیل میشود. این پلاک روی سطوح مختلف دندان ها مانند طوق دندان، فواصل دندان ها و شیارهای سطح جونده تشکیل میشود. چنانچه این پلاک از سطوح دندان ها برداشته نشود، میتواند باعث ایجاد پوسیدگی و بیماری لثه گردد. بعضی از میکروبهای دهان به سهولت و با سرعت مواد قندی ناشی از مصرف مواد غذایی را به اسید تبدیل مینمایند.
مطالعات نشان میدهد که پس از مصرف هر وعده غذا در اثر تخمیر باقیمانده مواد غذایی در سطوح مختلف دندان برای مدتی حدود 20 دقیقه در دهان اسید تولید میشود. چنانچه یک فرد طی شبانهروز سه وعده غذا مصرف نماید، حدود 1 ساعت در دهان او اسید بوجود میآید و اگر فردی در بین سه وعده غذایی از مواد غذایی دیگر استفاده نماید در 24 ساعت نزدیک به 2 ساعت بزاق دهانش حالت اسیدی خواهد داشت. حال اگر شخص در رعایت بهداشت و مسواک زدن کوتاهی نماید. پلاک دندانی کامل تر شده و مواد اسیدی تولید شده برای مدت طولانیتری در تماس با دندان باقی خواهد ماند. این اسیدها بتدریج ابتدا ضعیف ترین و نازک ترین نقاط مینای دندان را حل نموده و خود را به عاج دندان که بافتی حساس است، میرساند. از آن به بعد پیشرفت پوسیدگی دندان با سرعت بیشتری ادامه مییابد.
در صورت ایجاد پوسیدگی دندان بیمار بایستی برای درمان آن به دندان پزشک مراجعه نماید. عدم توجه بیمار به این مسأله باعث میشود که پوسیدگی بتدریج پیشرفت نموده و میکروب های موجود در آن پالپ دندان (عصب دندان) را تحریک نموده و آن را ملتهب و عفونی نمایند.
پیشگیری از پوسیدگی دندان
- مسواک کردن دندان ها با مسواک مناسب و با روش صحیح در مدت زمان مناسب برای حذف پلاک میکروبی.
- استفاده از انواع نخ دندان و دهان شویههایی که توسط پزشک تجویز میشوند.
- کم کردن مصرف مواد قندی در برنامه غذایی.
- عدم استفاده از دخانیات.
- استفاده از فلوراید با روش هالی مختلف و زیر نظر پزشک.
- پوشاندن شیارهای سطح دندان (فیشور سیلانت) برای جلوگیری از گسترش پوسیدگی.
- پر کردن پوسیدگیهای مختصر به منظور جلوگیری از پیشرفت آن.
- مراجعه منظم به دندان پزشک برای مراقبت از وضعیت دهان و دندان.
و خلاصه این که: بهداشت دهان به اقداماتی اطلاق میشود که اجرای آن بیماری های دهان و دندان را به حداقل میرساند، پس باید سعی نماییم که حفظ بهداشت دهان و دندان را برای خود و اطرافیان، به صورت یک عادت در آوریم، تا امکان ابتلا به پوسیدگی دندان و بیماری های لثه را به حداقل برسانیم.
منبع: سایت رشد