#فلسفه_اعمال_حج #دانستنی #بیشتر_بدانیم
حج یک سفر روحانی و معنوی به سوی خداست که مرکب از دو بخش است، یک بخش، صورت حج و بخش دیگر، حقیقت حج.
صورت حج همان بار سفر بستن و جابجائی مکانی است که توسط همه زائران خانه خدا انجام می شود.
شرط نزدیکی به خدا در صورت حج، حقیقت حج و یا روح حج است و آن این است که انسان خود را در محضر الهی دانسته، از آلایش های مادی دور و مشغول مناسک شود. بنابر این مقصود از نزدیکی به خدا در حج ، نزدیکی مکانی و مادی نیست تا ممکن الوجود بخواهد در یک سیر مادی به واجب الوجود نزدیک شود، زیرا وجود واجب محیط بر همه چیز است. مقصود از سفر روحانی آن مقدارش که تحت اختیار انسان است، این است که بنده جز یاد خدا و دستورات او، هر چه هست، کنار گذاشته، به دور از هوی و هوس به عبادت او مشغول باشد.
حضرت امیر مؤمنان علی(ع) در نهج البلاغه در موارد مختلف به بیان صورت و معنای حج، فلسفه اعمال حج و آثار شگفت انگیز آن در روح و ایمان انسان و جامعه اسلامی اشاره فرموده است. شارحان نهج البلاغه در توضیح سخنان حضرت مطالب جالب توجهی گفته اند، در این جا ابتدا برخی از فوائد و اهداف در صورت حج را از یکی از شروح نهج البلاغه بیان می کنیم، سپس به فلسفه حج از نهج البلاغه می پردازیم:
فوائد و اهداف حج:
-
شوق:
فهمیدن این حقیقت که خانه، خانه خداست و آن را به منزله پیشگاه سلاطین قرار داده، اشتیاق برانگیز است، پس هر کس قصد خانه خدا کند، قصد خدا را کرده است. هر که به وسیله مثال محسوس(کعبه) آهنگ خدا کند، شایسته است به دلیل شوق خویش به محضر حق و کعبه حقیقى که در آسمان است- و کعبه زمین به منظور توجّه به کعبه حقیقى بنا شده- حرکت کند. خانه حق را با همین هدف زیارت کند تا به حکم وعده خداوند کریم، وجه پروردگار را مشاهده کند.
مقصود از عزم، آن است که تصمیم بگیرد از زن و فرزند جدا شود. با ترک شهوات و لذّات به پروردگار روى آورد. متوجّه زیارت خانه حق شود. از عظمت و شأن خانه، عظمت پروردگار را دریابد. تصمیم خود را براى خدا خالص و آن را از آلودگى به ریا و نام و آوازه دور گرداند.
-
زاد و توشه سفر حجّ:
زاد و توشه را باید از جاى حلالى تهیه کرد. هر گاه احساس کند که زاد و توشه را از روى حرص و بیش از نیاز فراهم کرده یا ناپاکى در آن وجود دارد و یا اسراف در آن صورت گرفته است، باید پیش از رسیدن به مقصد آن را اصلاح کند. سفر آخرت را که از این سفر طولانىتر است و توشه آن تقواست، به یاد آورد.
-
جامه احرام و خریدن و پوشیدن آن:
باید از پوشیدن لباس احرام به یاد کفن افتاد. شاید هم پوشیدن کفن نزدیک تر از پوشیدن لباس احرام باشد. بنا بر این از پوشیدن احرام باید به یاد پوشش انوار الهى بود. هیچ کس از عذاب خدا، جز با پوشش انوار الهى خلاصى ندارد. پس باید به اندازه توان در کسب انوار الهى کوشید.
-
بیرون آمدن از شهر و دیار براى سفر:
هنگام خروج باید به یاد داشت که از زن و فرزند جدا مى شود. به سفرى غیر از سفرهاى دنیا و رو به خدا مى رود. نتیجه سفر این است که به پیشگاه پادشاه پادشاهان و بزرگ بزرگان و در زمره زائرینى است که او را به طواف کعبه فرا خوانده و او اجابت کرده است. شوق آن چیزى را در سر دارد که مشتاق بود. علایق را قطع کرده و از مردم جدا شده و روى به خانه خدا آورده و امیدوار است که به وجه خداوند کریم نظر افکند. در دل باید امید وصول به پیشگاه خداوند و قبولى اعمالش را از باب تفضّل خداوند داشته باشد.
باید معتقد باشد که اگر پیش از رسیدن به طواف خانه بمیرد، خدا را ملاقات کرده و بر او وارد شده است.
-
احرام و لبیک میقات:
حاجى باید متوجّه باشد که با لبیک گفتن نداى خدا را اجابت کرده است، ولى در این که اجابت او مورد قبول واقع مى شود یا خیر، باید بین خوف و رجا باشد. در عین حال امر خود را به خدا واگذار و بر او توکّل کند.
-
ورود حاجى به مکّه:
هنگام ورود باید توجّه داشته باشد که به حرم امن خدا وارد مى شود. امیدوار باشد که با ورود به خانه حق از عذاب خدا در امان خواهد بود. بترسد که از اهل قرب نباشد، ولى امیدوارى او باید غالب باشد. هر گاه نظر حاجى به کعبه بیفتد، باید در دل عظمت خدا را درک کند. فکرش را به مشاهده محضر صاحب خانه در جوار فرشتگان مقرّب به پرواز درآورد. علاقه مند شود که خداوند نظر در وجه کریم خود را به او روزى فرماید، چنان که رسیدن به کعبه را به او روزى کرده، از این که خداوند او را به این مرتبه رسانده است، فراوان یاد خدا کند و شکرگزار او باشد.
خلاصه آنچه از اعمال و افعال حجّ و منازل آن مى بیند، نمونه اعمال و احوال آخرت قرار داده و از آن غفلت نکند و آن ها را دلیل بر مشاهده احوال آخرت بداند.
-
طواف کعبه:
حاجى باید قلباً متوجه عظمت، خوف و خشیت، و محبّت خدا باشد. بداند که با طواف شبیه فرشتگان مقرّبى است که بر اطراف عرش طواف مى کنند. نباید چنین بپندارى که هدف طواف مادّى و فیزیکى خانه است، بلکه دلت باید به ذکر صاحب خانه مشغول باشد تا آن جا که جز به یاد او کلام را آغاز نکنى و جز به یاد او ختم نکنى.
-
استلام حجر:
حاجى باید به هنگام استلام حجر توجّه داشته باشد که با خدا بیعت مى کند تا از او فرمان برد و تصمیم قطعى داشته باشد که به این بیعت وفا کند.
-
آویختن به پرده کعبه و چسبیدن به آن:
حاجى باید با گرفتن پرده کعبه طالب قرب حق و محبّت الهى و شوق به ملاقات پروردگار باشد. به منظور تبرّک یافتن و امید رهایى از آتش، پرده خانه را بگیرد، بلکه در دست زدن به هر جزئى از اجزاى خانه باید نیّتش این باشد که اصرار در طلب آمرزش و آسایش داشته، ذهنش را به سوى واحد حقیقى متوجه کند و رهایى از عذاب را بخواهد.
