#بيماري_هاي_شغلي #راههای_پیشگیری #دانستنی #بیشتر_بدانیم
بيماري هاي شغلي بيماري هايي هستند که به دليل خصلت کار و در محيط کار که داراي عوامل زيان آور اثرگذار بر سلامت شاغلين هستند، بوجود مي آيند. علي رغم اين که به نظر مي رسد اين گونه بيماري ها از شيوع کمتري نسبت به ساير بيماري ها برخوردارند، شواهد نشان دهنده آن است که گروه عظيمي از افرادي که به نوعي شاغل محسوب مي شوند – خصوصاً در کشورهاي در حال توسعه – مبتلا به اين گونه بيماري ها هستند. بيماري هاي شغلي در صورت بروز و ابتلا مي توانند فرد مبتلا را ناتوان از انجام فعاليّت ها نمايند.
بروز بيماري هاي شغلي مي تواند بر اساس دو عامل پيشگيري کننده کاهش يابد:
کنترل و ارزيابي مداوم در محيط کار
معاينات قبل از استخدام و معاينات دوره اي
بيماريهاي شغلي در صورت تشخيص زودرس در مراحل اوليه قابل پيشگيري و کنترل است.
عوامل اثرگذار بر سلامت شاغلين چيست؟
محيط کار داراي عوامل مختلفي است که هر کدام مي تواند براي کارگران و ساير افرادي که به گونه اي در معرض آن قرار می گيرند، سلامت آن ها را تهديد نمايد؛ مانند:
عوامل شيمیايي محيط کار
عوامل فيزيکي محيط کار
عوامل بيولوژيکي محيط کار
عوامل ارگونوميکي و رواني محيط کار
محيط کار به تنهايي عامل بيماري زايي نيست بلکه شرايط، تفکّر شخص و عدم رعايت اصول بهداشت نيز از عوامل تشديد کننده مي باشد.
بيماري هاي شغلي داراي مدّت مسئوليت هستند و آن مدتي است که کارگر بعد از قطع تماس با عوامل بيماري زاي محيط کار، علائم بيماري را بروز مي دهند، در اين صورت است که بيماري او ناشي از کار شناخته مي شود.
مدّت مسئوليت، مسئوليّت کارفرما و (بيمه گر) در قبال کارگر است.
در مدت زماني که کارگر در محيط آلوده و بيماري زا کار مي کند، طبيعي است که مسئوليت هر نوع خطر از جانب محيط کار که کارگر را تهديد کند با کارفرما است علاوه بر آن حتّي زماني که کارگر از کار خود جدا شد در صورت بروز بيماري ناشي از کار بر عهده کارفرما است.
تمامي مشاغل داراي خطراتي هستند که بايد آن ها را شناخت و راه هاي جلوگيري از آن ها را به کار بست:
- کارگري که در واحد صنعتي با جيوه، سرب و يا مواد شيميايي سر وکار دارد. ممکن است دچار مسموميت حاد و يا يک بيماري مزمن شود. کارگر معدن در اثر گرد و غبار يا گازهاي معدني، دچار بيماري ريوي مي شود.
- کشاروزان ممکن است در معرض سموم دچار بيماري شوند.
- رانندگان، خلبانان و کساني که در کارگاه هاي پر صدا کار مي کنند دچار عوارض کاهش شنوايي خواهند شد.
- افرادي که با مواد شيميايي سر و کا دارند ممکن است به بيماري هاي پوستي، تنفسي و … دچار شوند.
- کارمندان اداري به علّت بي حرکتي و يا کم تحرکي و يا کار در نور ضعيف و غير استاندارد مي توانند دچار بيماري هاي اسکلتي، عضلاني و چشمي شوند.
بيماري هاي شغلي بر حسب عامل فيزيکي :
1-بيماري ها و عوارض ناشي از گرما که ممکن است بیمار دچارگرفتگي عضلاني، گرمازدگي، جوش هاي گرمايي شوند.
2-بيماري ها و عوارض ناشي از سرما که ممکن است بیمار دچار يخ زدگي، هيپوترمي يا کاهش حرارت مرکزي بدن و آسم و روماتيسم شود.
3-بيماري ها و عوارض ناشي از نور، سبب ايجاد خستگي اعصاب، کاهش سلامت چشم و قدرت بينايي و عدم دقّت عمل درکار و کاهش رغبت در کار شوند.
4-بيماري ها و عوارض ناشي از صدا، سبب ايجاد کري شغلي، افزايش فشار خون ، کم خوابي، عصانيت و … می شود.
5-بيماري ها و عوارض ناشي از ارتعاش سبب ايجاد ضايعات استخواني، ضايعات بافت هاي نرم، ضايعات مفصلي مي گردد.
6-بيماري ها و عوارض ناشي از تشعشعات يونزان و غير يونيزان سبب بوجود آمدن ضايعه در مراکز خون ساز، ضايعات دستگاه گوارش، ضايعات سيستم اعصاب مرکزي خواهد شد.
بيماري هاي شغلي بر حسب عامل شيميايي:
بيماري هاي شغلي را بر حسب عامل شيميايي و تأثيرات آن بر روي ارگان هاي بدن مي توان به صورت ذيل دسته بندي کرد:
1-مواد التهاب آور که محرک و داراي اثر سوزاننده و تاول زا بوده سبب متورم شدن سطوح مخاط مرطوب مي شود و قسمت فوقاني دستگاه تنفس را مورد حمله قرار مي دهد مانند آلدئيدها، فرمالدئيدها، گرد و غبار، آمونياک، اسيد کروميک، گازهاي سولفور و سولفوريک. تعدادي نيز دستگاه تنفسي تحتاني را تحت تأثير قرار مي دهند مانند تري کلريد آرسنيک، بي اکسيد و تري اکسيد ازت و …
2-مواد خفگي آور: به علّت اختلال در اکسيداسيون نسوج سبب خفگي خواهند شد که خود دو دسته اند؛ خفقان آور ساده و خفقان آور شيميايي.
3-مواد خفقان آور ساده: گازهايي هستند که از نظر فيزيولوژيکي بي اثر بوده، بطور کلي با رقيق کردن هوا و اکسيژن موجود در هواي تفنسي سبب کاهش اشباع خون از اکسيژن مي شود مانند اتان و متان و …
4-مواد خفقان آور شيميايي: به علّت اثراتي که دارند از عمل حمل اکسيژن توسط خون از ريه ها جلوگيري مي کنند و يا اکسيژنه کردن نسوج را، هر چند هم که خون داراي اکسيژن کافي باشد به هم مي زنند مانند اکسيد دو کربن، سيانوژن، اسيد سيانيدريک و …
5-مواد بيهوشي آور مخدر: که بدون عوارض شديد سيستميک اثر مي گذارند تعدادي از آن ها رخوت آور بوده و بر روي سلسله اعصاب مرکز تأثير دارند مانند هيدروکربورهاي استيلني، ترکيبات اتر، کتون هاي آلفاتيک و …
6-سموم سيستميک: که سبب صدمات عضوي به بعضي از اعضاء داخلي مانند کبد، کليه ها و ريه ها مي شود. اغلب هيدروکربورهاي هالوژنه ترکيباتي هستند که باعث تخريب سيستم خون ساز مي شوند. مواد شيميايي همچنين مي توانند سبب بوجود آمدن مسموميّت شوند از جمله آرسنيک، آهن، روي، سرب، کروم، کادميوم، نيکل و همچنين حشره کش ها را نام برد.
بيماري هاي ناشي از عوامل ارگونوميکي و رواني به سبب خستگي هاي مفرط ناشي از کار در اثر عدم تطابق ابزار با کارگر بوجود مي آيد.
لذا براي نگهداري و ارتقاء سطح سلامت جسمي و روحي کارگران در همه مشاغل بايد عوامل زيان آور محيط کار شناسايي، اندازه گيري، ارزيابي و کنترل شده و معاينات قبل از استخدام و دوره اي به منظورهاي ذيل انجام پذيرد:
تعيين سطح سلامت شاغلين
تشخيص زودرس بيماري ها و درمان آن
انتخاب کارگران براي مشاغلي که متناسب با ظرفيت هاي جسمي و رواني آنان باشد.
تطبيق ابزار کار با وضعيّت جسماني – رواني کارگر.
پيشگيري از بيماري هاي ناشي از کار
به خاطر داشته باشيد براي پيشگيري از بيماري هاي ناشي از کار و ارتقاء سلامت عوامل زيان آور محيط کار را شناسايي کنيد.
عوامل زيان آور را کنترل کنيد.
