در اسلام بر کار و تلاش برای به دست آوردن روزی حلال تأکید فراوانی شده است و در نگاه آموزه های دینی، «پاک ترین درآمدها از آنِ کسی است که از راه معامله و تجارتی صحیح و درست به دست آورده باشد».
گاهی برخی افراد نوع خاصی از کار را برابر شأن و شخصیت خویش نمی دانند و از پرداختن به آن سرباز می زنند که در نتیجه، امور زندگی اینان را دیگران اداره می کنند. امام صادق (ع) به شخصی – که گفت: فردی محروم و نیازمندم، ولی دوست ندارم با دست خود کار کنم یا به تجارت بپردازم- فرمود: «کار کن، اگرچه باربری باشد تا از مردم بی نیاز شوی».
پیامبر گرامی اسلام (ص) نیز می فرماید: «کاری که نوعی پستی ظاهری دارد، بهتر از گدایی از مردم است.» رسول عظیم الشأن (ص) درباره تأثیر کسب حلال بر استجابت دعا فرموده است:
هرگاه کسی بخواهد دعایش مستجاب شود، بکوشد که کسب و کارش را حلال و پاک سازد و از مظالم مردم بیرون آید؛ زیرا دعای بنده پیش خدا بالا نمی رود در صورتی که در شکمش، حرام یا به گردنش، مظلمه ای از مردم باشد.
همچنین می فرماید: «عبادت کردن با حرام خواری، مانند بنا (کردن خانه) روی ریگ است»؛ یعنی همان گونه که ساختمان بدون شالوده محکم، خراب می شود و بنا کننده زیان می بیند، عبادت کسی هم که از حرام پرهیز نمی کند، سودی نخواهد بخشید.
مصداق های کسب حرام
احتکار
- احتکار؛ یعنی جمع کردن و حبس کردن چیزهایی که مورد نیاز مردم است که بر اثر آن، با کمبود کاذب روبه رو می شویم.
- اسلام با تحریم احتکار، در راه تعدیل ثروت در جامعه گام برداشته است.
- اسلام به رهبر جامعه اسلامی اجازه می دهد تا با تعیین قیمت برای کالاهای احتکار شده، از زیان دیدن مردم جلوگیری کند.
ربا
- ربا این است که کسی پول یا کالایی را از دیگری قرض بگیرد و وام دهنده از همان ابتدا شرط کند که افزون بر مال گرفته شده، چیز دیگری نیز باز پرداخت شود که این افزایش، رباست.
- آگاه نبودن به احکام داد و ستد، خطر گرفتار شدن به ربا را در پی دارد.
- ربا، اصلی ترین عامل افزایش فاصله طبقاتی است.
رشوه
- رشوه به چیزی می گویند که برای کارسازی ناحق به کسی دهند یا چیزی به کسی داده شود تا کاری برخلاف وظیفه خود انجام دهد یا حق کسی را تباه کند یا حکمی برخلاف حق و عدالت صادر کند.
- رشوه گیرنده و رشوه دهنده و دلال میان آن ها، مورد لعنت خداوند است.
- رشوه از موانع اصلی اجرای عدالت و قانون در کشور است.
- گاهی رشوه با عنوان هایی چون هدیه، حق الزحمه و انعام انجام می شود که در هر صورت، تغییر نام موجب تغییر ماهیت این عمل زشت نمی شود.
حقوق مالی الهی (خمس و زکات)
- خمس و زکات، از مالیات های ثابت اسلامی است که در زدودن فقر از جامعه تأثیر بسزایی دارد و بر هر فرد مسلمانی واجب است آن را با شرایط خاص خود بپردازد.
- پرداخت خمس و زکات، موجب حفظ و افزایش مال پرداخت شده و پاکی شخص پرداخت کننده می شود و عبادت های او را به درگاه حق مقبول می سازد.
کم فروشی
- کم فروشی، در اسلام امری نکوهیده است و هنگامی که در جامعه ای شایع شود، خداوند افراد آن را گرفتار خشک سالی می کند.
- بهتر است بازاریان هنگام وزن، کمی بیشتر بگذارند و هنگام گرفتن حق خود، مقداری کم تر بردارند.
- کم گذاشتن از کار خود در ساعت های اداری، از مصادیق کم فروشی است.
گران فروشی
- گران فروختن جنس به کسی که در قیمت کالا و سالم بودن آن به فروشنده اعتماد کرده، حرام است.
- درآمد حاصل از گران فروشی، حرام است و از حق الناس به شمار می رود که باید به صاحب اصلی آن برگردانده شود.
قاچاق کالا و سوخت
قاچاق کالا، سوخت و دارو از مصداق های خیانت به حق الناس هستند که به بیت المال مسلمانان آسیب می رسانند.
غش در معامله و ساخت کالاهای تقلبی
- یکی از آفت های کسب و کار حلال، تقلب و غش در معامله است.
- غش، یعنی آمیختن جنس خوب و بد به هم، به گونه ای که خریدار نفهمد.
- غش در معامله، موجب ایجاد نگرانی، ناامنی و بی اعتمادی در جامعه و محدودش ساختن جامعه اسلامی می شود.
منبع:
