3

اهداف بعثت پیامبر اسلام(ص)از دیدگاه قرآن

  • کد خبر : 3789
  • 12 اردیبهشت 1395 - 11:53
اهداف بعثت پیامبر اسلام(ص)از دیدگاه قرآن

اهداف پیامبر (ص) ناظر به همه ابعاد زندگی مادی و معنوی انسان است و زندگی دنیوی انسان را هدایت و هرگونه دنیاگریزی را نفی می کند؛ زیرا هدف اصلی پیامبران، تأمین سعادت دنیوی و اخروی است

بعثت بدین معنا است که خداوند کسانی را به پیامبری برمی انگیزد تا وحی الهی را به انسان ها برسانند و هدایت آنان را به سوی کمال شایسته انسانی در دست گیرند.

جامعیت بعثت، یکی از موضوعاتی است که امروزه بحث از آن در کنار برخی از مباحث فلسفه بعثت، مانند قلمرو بعثت یا وحی و نبوت و غیره، بیش از پیش مورد توجه واقع شده است و این در حالی است که پیش از این، اندیشمندان اسلامی به این مسئله به طور مستقل نمی پرداختند؛ بلکه موضع خود را در این مسئله، لابلای بحث هایی چون ضرورت بعثت، خاتمیت، مسئله امامت و. .. روشن می ساختند. سؤالی که در این مبحث انسان را با آن درگیر می سازد آن است که آیا اهداف بعثت انبیا تنها به مسائل مربوط به آخرت و جهان پس از مرگ می پردازد یا مسائل مربوط به این دنیای انسان را نیز مدنظر دارد؟

در این باره با سه دیدگاه مواجه هستیم:

  1. دیدگاهی که قلمرو بعثت را تنها در مسائل مربوط به ارتباط انسان با خدا منحصرکرده و دیگر امور انسان، در حیطه تصمیم گیری عقل و خرد انسان می باشدکه به این دیدگاه تفریطی می گوییم.
  2. برخی معتقدند تمام نیازهای علمی و معرفتی بشری را می توان از قرآن، یا قرآن و سنت جویا شد و برای این امر نیازی به عقل و تجربه نیست. که به این دیدگاه ما دیدگاه افراطی می گوییم.
  3. دیدگاهی که بدون طرد عقل و تجربه بشر، اهداف پیامبر را تنها در حوزه شخصی و مسائل اخروی نمی بیند بلکه معتقد است امور عمومی و دنیوی انسان تا جایی که در هدایت انسان مربوط است مورد توجه پیامبر می باشد که به دیدگاه اعتدالی شناخته شده است.

مقصود از جامعیت اهداف بعثت این نیست که همه مسائل نظری و عملی مربوط به زندگی مادی و معنوی انسان، خواه در سطح مسائل کلی و کلان و خواه در زمینه مسائل جزئی و خاص توسط پیامبران الهی بیان شده باشد و مطالعه کتب آسمانی، انسان را از هرگونه بحث و کاوش فکری در شناخت انسان و جهان و جوانب حیات بشری بی نیاز سازد، بلکه مقصود این است که پیامبر در راستای هدف رسالتی که دارد یعنی هدایت انسان به سمت کمال واقعی و همه جانبه او از بیان هیچ نکته لازمی فروگذار نکرده است. بنابراین جامعیت اهداف بعثت را باید نسبت به هدف و رسالت پیامبر مورد تحقیق و بررسی قرار داد، نه فراتر یا فروتر از آن.

پس، اهداف پیامبر (ص) ناظر به همه ابعاد زندگی مادی و معنوی انسان است و زندگی دنیوی انسان را هدایت و هرگونه دنیاگریزی را نفی می کند؛ زیرا هدف اصلی پیامبران، تأمین سعادت دنیوی و اخروی است و در چگونگی سازماندهی دنیای مردم، نقشی مؤثر و در تأمین حیات معنوی و نجات آخرتی آن ها سهم بسزایی دارند. با رجوع به آیات و روایات، دیدگاه سوم تأیید می شود. به برخی از آیات و روایات اشاره می شود.

اهداف بعثت پیامبر از نگاه آیات و روایات

1: خدا پرستی و پرهیز از طاغوت

از اهداف زیر بنایی و بنیادین بعثت انبیا (ع) فراخوانی مردم به پرستش خدای یگانه و دوری از طاغوت و مظاهر آن است:

«وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِی کلِّ أُمَّهٍ رَسُولًا أَنْ اُعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ فَمِنْهُمْ مَنْ هَدَی اللَّهُ وَمِنْهُمْ مَنْ حَقَّتْ عَلَیهِ الضَّلَالَهُ…». (نحل: 36)

«ما در هر امتی پیامبری برانگیختیم تا به آنان بگویند خدا را بپرستید و از پرستش غیر خدا (طاغوت) خودداری کنید گروهی هدایت یافتند و گروه دیگر (از طریق عناد و لجاج) شایسته ی گمراهی و ضلالت شدند…»

2: تعلیم کتاب و آموزش حکمت

در بخشی از آیات، هدف از بعثت پیامبران، آموزش کتاب آسمانی و حکمت معرفی شده است. البته مقصود از کتاب، کتاب هر پیامبری است که با آن مبعوث شده است، مانند «صحف» نسبت به نوح و ابراهیم، و «تورات و انجیل» نسبت به کلیم و مسیح، و «قرآن» نسبت به پیامبر اسلام (ص).

مقصود از حکمت، آن دستورات حکیمانه است که ضامن سعادت انسان در دوجهان می باشد.

چنانکه در آیه زیر از زبان حضرت ابراهیم علیه السلام می فرماید:

«رَبَّنَا وَابْعَثْ فِیهِمْ رَسُولًا مِنْهُمْ یتْلُو عَلَیهِمْ آیاتِک وَیعَلِّمُهُمْ الْکتَابَ وَالْحِکمَهَ وَیزَکیهِمْ إِنَّک أَنْتَ الْعَزِیزُ الْحَکیمُ» (بقره: 129)

«خدایا در میان آنان پیامبری از خودشان برانگیز تا آیات تو را برای آنان تلاوت کنند، و کتاب و حکمت را به آنان بیاموزند و آنان را پاکیزه نمایند حقا که تو عزیز (توانا) وحکیم هستی».

3: برپایی عدل و قسط

در برخی از آیات و احادیث انگیزه بعثت پیامبران و فرو فرستادن کتاب های آسمانی، تحقق قسط در میان مردم بیان شده است؛ چنان که خداوند در این باره می فرماید:

«لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَینَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمْ الْکتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ…». (حدید: 25)

«ما پیامبران خود را با دلایل روشن فرستادیم، و با آنان کتاب و میزان فرو فرستادیم تا مردم به قسط و عدل قیام کنند.»

جمله (لِیقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ) علت فرستادن پیامبران و نازل نمودن کتب آسمانی است که در آغاز آیه وارد شده است. گویی بسط قسط در جامعه یکی از اهداف اعزام پیامبران و انزال کتب آسمانی می باشد. (سبحانی، 1370: ج10: 44)

4. نجات از تاریکی ها

رهایی از ظلمات و رسیدن به وادی نور، از اهداف بعثت است که در قرآن کریم به آن تصریح شده است:«… کتَابٌ أَنزَلْنَاهُ إِلَیک لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنْ الظُّلُمَاتِ إِلَی النُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلَی صِرَاطِ الْعَزِیزِ الْحَمِیدِ» (ابراهیم: 1)؛ این کتاب را برای تو نازل کردیم تا مردم را از تاریکی ها به به سوی روشنایی، به فرمان پروردگارشان در آوری، به سوی خداوند شکست ناپذیر و ستوده.

5. تکامل عقل

یکی از مهم ترین هدف از آموزش و پرورش مردم به دست پیامبران، تکامل عقلانی بشر است، از این رو باید عقل و دانش هر پیامبری، از عقل و دانش امّت وی بالاتر و برتر باشد:

6.تعالی اخلاق

رشد و تعالی اخلاقی و آداب اجتماعی، یکی دیگر از اهداف بعثت به شمار می آید. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: من برای تتمیم و تکمیل اصول و کرامت های اخلاقی مبعوث شدم: «اِنّما بُعِثتُ لِاُتَمِّمَ مَکارِمَ الاَخْلاق» (طبرسی، 1412:9)،

7.داوری در اختلاف های مردم

مردم، امّتی یگانه بودند، پس خداوند پیامبران را نوید آور و بیم دهنده برانگیخت و با آن کتاب خویش را به حق فرو فرستاد تا میان مردم در آنچه با هم اختلاف می ورزند، داوری کند. (بقره: 213)

8.یاد آوری نعمت ها

خدای سبحان در آیات متعددی، یادآوری نعمت های الهی را جزو دستورهای انبیا قرار داده است؛ مانند:

«… وَاذْکرُوا إِذْ جَعَلَکمْ خُلَفَاءَ مِنْ بَعْدِ قَوْمِ نُوحٍ وَزَادَکمْ فِی الْخَلْقِ بَسْطَهً فَاذْکرُوا آلَاءَ اللَّهِ لَعَلَّکمْ تُفْلِحُونَ» (اعراف: 69)؛ به یاد آورید زمانی را که خداوند، شما را بعد از قوم نوح، جانشنان آنان قرار داد و در خلقت، بر قوّت شما افزود. پس، نعمت های خداوند را به یادآورد؛ باشد که رستگار شوید.

9.آزادی انسان

بهترین ره آورد پیامبران، نشر حرّیت و ترویج آزادی، بویژه آزادی فرهنگی است که ترقّی جامعه در گرو آن است. قرآن کریم درباره ره آورد آزادی می فرماید: (الَّذِینَ یتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِی الْأُمِّی الَّذِی یجِدُونَهُ مَکتُوبًا عِنْدَهُمْ فِی التَّوْرَاهِ وَالْإِنجِیلِ یأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَینْهَاهُمْ عَنْ الْمُنکرِ وَیحِلُّ لَهُمْ الطَّیبَاتِ وَیحَرِّمُ عَلَیهِمْ الْخَبَائِثَ وَیضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِی کانَتْ عَلَیهِمْ فَالَّذِینَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِی أُنزِلَ مَعَهُ أُوْلَئِک هُمْ الْمُفْلِحُونَ؛ آنان که از این فرستاده مکتب ندیده که نام او را در تورات و انجیل نوشته می یابند، پیروی می کنند؛ همان پیامبری که آنان را به کار پسندیده فرمان می دهد و از کار ناپسند باز می دارد و برای آنان چیزهای پاکیزه را حلال، و چیزهای ناپاک را حرام می کند و از دوش آنان قید و بندهایی را که برایشان بوده استْ بر می دارد. پس آنان که به او ایمان آوردند و بزرگش داشتند و یاریش کردند و از نوری که با او نازل شده استْ پیروی کردند، آنان همان رستگارانند». (اعراف: 157)

منبع:

https://www.hawzah.net

آیا این مطلب برای شما مفید بود؟

میانگین امتیازات: 0 / 5. تعداد امتیازات: 0

به این خبر امتیاز دهید

لینک کوتاه : https://danestanyonline.ir/?p=3789

ثبت دیدگاه

مجموع دیدگاهها : 0در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : 0
قوانین ارسال دیدگاه
  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.

فرم جستجو

تبلیغات در سایت   درباره ما   تماس با ما

logo-samandehi