امروزه روند رو به رشد آسیب های اجتماعی به یکی از مهم ترین چالش ها در جوامع انسانی بدل شده است، کارشناسان همواره بر بهره گیری مستمر از اعتقادات مذهبی در کاهش ناهنجاری های اجتماعی تاکید دارند و از این جهت ماه رمضان فرصتی ارزشمند برای کنترل انحراف های اخلاقی به شمار می رود.
به گزارش ایرنا؛ ماه رمضان به عنوان پرفضیلت ترین ماه ها شناخته و سبب بروز مکارم اخلاقی بی شماری در میان افراد جامعه می شود. مهربانی، خوش اخلاقی، کمک به همنوع و رعایت اخلاق در زندگی روزمره همگی نشان از فضیلت های این ماه دارد. بر پایه آمارهای رسمی میزان جرایم و آسیب های اجتماعی در ماه رمضان به طور چشمگیری کاهش می یابد که این مساله خود بیانگر اثرهای معنوی و تاثیرگذار روزه داری بر رفتارهای اجتماعی افراد است.
بررسی آمارها و گزارش ها نشان می دهد در تمام کشورهای اسلامی چنین اتفاقی رخ می‌دهد که در این ارتباط کارشناسان و جامعه شناسان مهمترین علت کاهش جرایم و آسیب های اجتماعی در ماه رمضان را عمل به دستورات دینی در این ضیافت الهی می دانند.
«روزه در ماه رمضان عبادتی است که فرد را از انجام برخی رفتارهای ناشایست دور می‌کند و در این ماه گرایش به انجام گناه و رفتارهای بزهکارانه به کمترین میزان می‌رسد.» این جمله ها گزیده ای از سخنان «سیداحمد سجادی» مدیر عامل موسسه فرهنگی هنری راسخون، عضو هیات مدیره موسسه تبیان و کارشناس امور دینی در گفت وگو با پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا است. در ادامه گفت وگوی وی را می خوانیم.
**ایجاد تغییرهای مثبت در رفتار افراد در ماه رمضان
کاهش هرگونه جرم و جنایتی در ماه رمضان از تاثیرپذیری افراد در عمل به دستورات الهی که در قرآن کریم و معارف دینی سفارش شده نشات می گیرد. مردم در این ماه رفتارهای ناپسند فردی و اجتماعی را کمتر انجام می دهند و سعی بر این دارند تا شرایط کامل روزه داری را رعایت کنند. صله رحم، کمک به همنوع، دستگیری از مستمندان و … از جمله مواردی است که در این ماه گسترش می یابد و سبب تقویت ارتباط عاطفی میان افراد می شود. کاهش آسیب هایی همچون افسردگی، خودکشی و بروز رفتارهای پرخطر در جامعه از دیگر تاثیرهای مثبت این ماه به شمار می رود. راسخ تر شدن ایمان و اعتقادهای مذهبی در میان جوانان به عنوان عامل درونی، بستر تعدیل رفتارهای ضداجتماعی را در جامعه فراهم می آورد.
** بیداری وجدان خفته در ماه رمضان
وقوع ناهنجاری های رفتاری از عوامل متعددی همچون شرایط اقلیمی، اقتصادی و فرهنگی تاثیر می پذیرد که رمضان فرصتی ویژه برای اصلاح رفتارهای ناپسند اجتماعی است. این ماه همچون محرکی وجدان اخلاقی افراد را تحریک و از ارتکاب آنان به کنش های غیراخلاقی و انحرافی جلوگیری می کند. در ماه رمضان زنگار گناه از دل ها شسته و وجدان های اخلاقی بیدار می شود و جامعه به سمت سلامت و دوری از هرگونه آسیبی پیش می رود. در این موسم وقوع جرایم خشن و خشونت‌های جمعی و خانوادگی کاهش می یابد که عواملی نظیر کنترل اجتماعی، افزایش ترس از قانون و ارتقای همکاری مردم با پلیس بر این روند تاثیر دارد. رفتار انسان از شرایط حاکم بر جامعه پیروی می کند و هنگام حاکم شدن، فضای معنوی و اخلاقی؛ این فضا بر رفتار انسان اثر می گذارد و سبب عدم ارتکاب جرم می شود. روزه داری بستری را فراهم می سازد که با فعال شدن خود کنترلی از درون، خویشتن داری را به ارمغان می آورد و به طور ناخودآگاه اعمال زشت و ناپسند را کنترل می کند.
** تقویت نهاد خانواده در ماه مبارک رمضان
افزایش تعامل میان افراد خانواده در لحظه های معنوی افطار و سحر به تقویت بنیان خانواده می انجامد و این یکی دیگر از مزایای ماه مبارک رمضان به شمار می رود تا آنها اوقات بیشتری را با هم سپری کنند و با رسیدگی به مشکلات یکدیگر، زمینه بروز ناهنجاری ها و آسیب ها را از میان ببرند. خداشناسی، تزکیه نفس، تعدیل اراده در امور دنیوی، رعایت اصول اخلاقی و اجتماعی از جمله مسایلی است که از راه تحکیم کانون خانواده ها به دست می آید. در واقع رمضان سبب می شود تا انسان در برابر سختی ها پایداری کند و بر صبر و شکیبایی خویش بیافزاید و اجازه ندهد هیچ گونه لغزشی او را تهدید کند. افراد باید با دلی پاک و انگیزه ای الهی توفیق حضور در این مهمانی را بیابند. معبود بی همتا، تمامی اعمال و رفتار نیک انسان ها را در این ماه به عنوان عبادت می پذیرد و این ماه، زمان مغفرت و بازگشت از گناهان به سمت پاکی ها و زدودن قلب ها از سیاهی است.
**درس خودسازی و دوری از گناه در ماه رمضان
در رمضان بر پایه آموزه های دینی و اخلاقی درهای رحمت الهی بر بندگان گشوده می شود و برکات تاثیرهای گسترده ای را در رفتار افراد جامعه برجای می گذارد و می تواند نقش شگرفی در کاهش تمایل اقشار مختلف به طرف گناه و بزه های اجتماعی داشته باشد.
نگاه به آمارهای وقوع ناهنجاری های اجتماعی در این ماه، نکته های قابل تاملی را به همراه دارد مانند اینکه حتی افرادی هم که درگیر آسیب های اجتماعی و بزه های رفتاری هستند در روزهای پر خیر و برکت به احترام این ماه و آموزه های دینی مربوط به آن که ریشه در فطرت همگان دارند از رفتارهای بزهکارانه خود دوری می کنند. باید گفت که روزه بهترین درمان برای کاهش بزه های اجتماعی است. مردم در این ماه با صبر و حوصله بیشتری به روابط اجتماعی خود می پردازند و مانند دیگر مواقع دست به رفتارهای پرخطر نمی زنند، افرادی که شاید اگر در ماه های دیگری در موقعیت های مشابه قرار می گرفتند پتانسیل بروز رفتاری آسیب زا را داشتند.
شب های قدر یکی از بافضیلت ترین شب های ماه رمضان به شمار می رود. هنگامه ای که باعث می شود انسان های بی توجه به رقابت های پوچ و آسیب زا به معنویات زندگی بیاندیشند و به جای تلاش های بی نتیجه، عاقبت به خیری را از خدا بخواهند. رمضان ریشه در باورهای دینی و آموزه های سنتی مسلمانان دارد و می تواند آمارهای ناهنجاری ها و آسیب های اجتماعی را چنان با تغییر روبرو کند که برخی برای توجیه آن نتوانند از معیارهای مادی و دنیایی بهره ببرند. بنابراین باید با بهره گیری از این فرصت در جهت خودسازی گام برداشت و برای دیگر ایام سال انسان سازی را سرلوحه رفتار خود در اجتماع قرار داد.
منبع: ایرنا
