زکات فطره یا فطریه یکی از فروع دین اسلام است که هرمسلمانی که خودش فقیر نباشد واجب است برای خود و تمام کسانی که تحت تکفل او هستند، در پایان ماه رمضان و در روز عید فطر پرداخت کند. میزان فطریه معادل مبلغ سه کیلوگرم قوت غالب (غذای روزمره) مورد استفاده افراد است که میتواند گندم (برای کسانی که بیشتر نان میخورند) یا برنج یا ذرت یا کشمش یا خرما و مانند اینها باشد.
مصارف زکات فطره یا فطریه
طبق نظر مراجع ، مصرف زکات فطره ، همان مصارف هشتگانه زکات است که عبارتند از: اوّل: فقیر، دوّم: مسکین، سوم: امام یا نائب وی یا فقرا، چهارم: کفاری که اگر زکات به آنان بدهند، به دین اسلام مایل می شوند، پنجم: خریداری بندهها و آزاد کردن آنان، ششم: بدهکاری که نمیتواند قرض خود را بدهد، هفتم: فی سبیل الله، یعنی کارهایی که نفعش به عموم مسلمین می رسد مثل ساختن مسجد و مدرسهای که علوم دینیه در آن خوانده میشود و پاکسازی شهر و آسفالت راهها، و توسعه آنها و مانند اینها، هشتم: ابنالسبیل، یعنی مسافری که در سفر درمانده شده.
ولی با توجه به تاکید و نظر مراجع ، هر کسی فطریه اش را باید برای فقرای مومن ِ محلّ خود صرف نماید. یعنی زکات فطره را باید فقط به فقرا داد. (فقیر، کسی است که مخارج سال خود و خانوادهاش را ندارد.)
علاوه بر موارد ذکر شده، فقها معتقدندکه مصرف زکات فطره براى درمان بیمارهاى بى بضاعت همچنین در راه آزادى افراد فقیرى که بر اثر اشتباهاتى در زندان به سر مى برند، اشکالى ندارد.
در ساختن مسجد، پلها و راهها و بیمارستانها و برطرف کردن سایر نیازهای مسلمانان نیز میتوان از این بودجه مردمی استفاده کرد. همچنین با این بودجه میتوان باورهای دینی و اعتقادات مسلمانان ضعیف الایمان را تقویت نمود و کسانی را که در معرض شبهات و وسوسههای دشمنان قرار دارند، یاری کرد.
پس با عنایت به احکام فقه اسلامی مبالغ هنگفتی که با عنوان زکات، بخصوص زکات فطره یا فطریه که همه ساله در پایان ماه رمضان مسلمانان جمع آوری می کنند، اگر به صورت منسجم، منظم و حساب شده هزینه شوند، بسیاری از مشکلات اقتصادی افراد مذکور برطرف می گردد.
اگر میانگین پرداخت سال جاری ( رمضان سال 1397 )را محاسبه کنیم که از 80 میلیون نفرجمعیت ایران ۱۰ میلیون نفر زکات فطره را پرداخت نکنند و پرداختکنندگان که 70 میلیون نفر هستند، نفری 8 هزار تومان پرداخت کنند، در مجموع 560 میلیارد تومان زکات فطریه در ظرف یک هفته از طبقات بالا به طبقات محروم بدون هیچ هزینهای منتقل میشود.
امید است برنامه ریزان جامعه که متکفل احیای فریضه الهی زکات هستند و اقتصاد دانان و کارشناسان مسائل اجتماعی و اقتصادی، از این فرصت مغتنم جهت برنامه ریزی بهره ببرند و برای رفع فقر و توسعه اقتصادی کشور قدم بردارند.
فراتر از این مسئله، پرداخت زکات فطره به انسان آموزش میدهد که در این مسیر الهی حرکت کرده، به فکر فقرا باش و انفاق کن. همچنین به ما میآموزد که اگر مشاهده کردی کسی دچار مشکل بوده و نیازمند انفاق است، تا کمر راست کند واجب است که به وی کمک رسانی شود.